Jan August Kisielewski

---

Życie

Jan August Kisielewski przyszedł na świat w rodzinie nauczycielskiej. Był synem Augusta oraz Józefy z Szałajków, a także bratem Zygmunta oraz stryjem Stefana. Swoje edukacyjne kroki stawiał w gimnazjum w Rzeszowie, a następnie zdecydował się na przenosiny do Tarnowa. Jego życie w życiu akademickim na krótko związało się z Wiedniem, jednak po pewnym czasie osiedlił się w Krakowie.

W Krakowie pracował jako kopista oraz uczęszczał na Uniwersytet Jagielloński. Na scenie teatralnej zadebiutował w 1899 roku, co otworzyło przed nim drzwi do wielu artystycznych sukcesów. Po osiągnięciu pierwszych sukcesów w Polsce, udał się do Paryża. Pomimo wielu starań, aby zdobyć uznanie tamtejszych teatrów, działania te okazały się bezskuteczne, co skłoniło go do powrotu do kraju w 1903 roku.

Powrociwszy do Polski, Kisielewski założył pismo satyryczne „Liberum Veto”. W 1906 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie zbliżył się do środowisk endecji. Nieustannie angażował się w tworzenie artykułów oraz recenzji, które publikowane były w tomach „Panmusaion” oraz „Życie dramatu”. Niestety, nasilenie objawów choroby psychicznej zaczęło coraz częściej przeszkadzać mu w działalności twórczej, co zmusiło go do wielokrotnego przebywania w szpitalach psychiatrycznych.

Jan August Kisielewski zmarł 29 stycznia 1918 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 267-6-1/2).

Twórczość

Jan August Kisielewski zasłynął w polskiej literaturze jako autor komedio-dramatów realistycznych. Jego prace, takie jak Karykatury oraz W sieci, koncentrowały się na roli artysty w społeczeństwie oraz na zestawieniu przeciwieństw, takich jak artysta a filister czy ideał a jego realizacja. Tematyka ta były bliska nie tylko Julia Zapolskiej, lecz także Włodzimierzowi Perzyńskiemu, lecz Kisielewski odznaczał się większym obiektywizmem i umiarem w swoich przedstawieniach. Dzięki temu jego twórczość obierała kierunek w stronę dramatu psychologicznego, w odróżnieniu od klasycznego dramatu obyczajowego.

Podczas życia Kisielewski cieszył się znaczną popularnością, a jego sztuki były regularnie wystawiane przez znane teatry, takie jak Teatr Rozmaitości w Warszawie, Teatr Polski w Poznaniu oraz Nowe Ateneum, którego reżyserem był Leon Schiller. Sukces jego dzieł można było przypisać niezwykłym umiejętnościom kreacji „żywych” postaci, a także zwróconemu przez niego uwagę na złożoność i dwuznaczności zachowań bohaterów. Unikał przy tym uproszczonego, czarno-białego przedstawienia rzeczywistości oraz jednoznacznych osądów, zarówno w kontekście środowisk artystycznych, jak i mieszczańskich.

Kisielewski wprowadził także nowatorskie didaskalia, które posiadały cechy prozy powieściowej, co znacząco wzbogaciło jego sztuki. Zdecydowanie odmienna reakcja publiczności oraz krytyki nastąpiła w przypadku jego ostatniego dramatu, Sonata, który oznaczał zwrot w stronę symbolizmu z elementami poezji. A. Hutnikiewicz zauważał, że dramat, który sam autor ocenił jako najcenniejszy, z czasem stał się literackim i teatralnym nieporozumieniem, eksponującym karykaturalne aspekty wątpliwej artystycznie twórczości związanej z Przybyszewskim.

Kisielewski był pod znacznym wpływem osobowości takich jak Stanisław Przybyszewski, August Strindberg oraz dramat metafizyczny. W jego dziełach dostrzegano zapowiedź upadku młodego twórcy, który zmagał się nie tylko z postępującą chorobą umysłową, ale i z twórczą niemocą. W związku z tym, autor ten często określany jest jako „talent jednego sezonu”, według J. Tomkowskiego. Mimo to, Kisielewski dzięki swoim debiutanckim sztukom na stałe wpisał się do klasyki polskiego dramatu.

---

Oceń: Jan August Kisielewski

---