Archiwum Państwowe w Rzeszowie ma swoje korzenie sięgające 1950 roku, kiedy to zostało ustanowione jako Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie.
Funkcja tego archiwum jest kluczowa dla zachowania i ochrony materialnych świadectw historii regionu oraz dla wspierania badań naukowych i działalności edukacyjnej.
Historia
Archiwum Państwowe w Rzeszowie powstało 10 listopada 1950 roku na podstawie zarządzenia Ministra Oświaty. Na początku istnienia placówka zmagała się z poważnymi trudnościami lokalowymi, gdyż początki działalności miały miejsce na strychu ratusza. Dopiero w 1951 roku, w archiwum przydzielono pierwszego pracownika na etat. Nowe archiwum otrzymało również akta z Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Rzeszowie, w tym Archiwalia Zarządu Miejskiego z okresu 1832-1944.
W związku z problemami lokalowymi, decyzją Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, siedziba Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Rzeszowie została tymczasowo przeniesiona do Przemyśla, co miało miejsce 30 września 1952 roku. W międzyczasie archiwum w Rzeszowie przekształcono w Powiatowe Archiwum Państwowe, które 29 grudnia 1952 roku przeszło na status Oddziału Terenowego.
W tym samym roku powstało Powiatowe Archiwum Państwowe w Jaśle, co miało na celu zaspokojenie potrzeb archiwalnych powiatów: jasielskiego, gorlickiego, krośnieńskiego oraz strzyżowskiego. W 1954 roku do Oddziału Terenowego w Rzeszowie przydzielono Miasto Rzeszów oraz powiaty: kolbuszowski, rzeszowski i łańcucki. Rok później, w wyniku dalszej reorganizacji, utworzono Powiatowe Archiwum Państwowe w Sanoku, zajmujące się takimi powiatami jak sanocki, brzozowski, leski i ustrzycki. W 1963 roku powstało kolejna jednostka – Powiatowe Archiwum Państwowe w Przeworsku, które obejmowało powiaty przeworski, leżajski oraz niski.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Przemyślu przejęło z kolei obszary takie jak powiaty: przemyski, jarosławski oraz lubaczowski. Warto zaznaczyć, że Archiwum w Rzeszowie otrzymało historyczny budynek synagogi, który został zaadaptowany na siedzibę archiwum w latach 1958-1961. 23 grudnia 1970 roku Wojewódzkie Archiwum Państwowe ponownie przeniesiono do Rzeszowa, a w Przemyślu utworzono Oddział Terenowy.
Rok 1971 przyniósł klarowne określenie zadań oraz organizacji archiwum, natomiast w 1975 roku powstały nowe województwa: rzeszowskie, przemyskie, krośnieńskie oraz tarnobrzeskie. W 1976 roku zainaugurowano Wojewódzkie Archiwum w Przemyślu oraz w Tarnobrzegu, które miało siedzibę w Sandomierzu. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż 30 marca 1989 roku powołano Ośrodek Badań Historii Żydów, a w 1984 roku jednostka ta zmieniła nazwę na Archiwum Państwowe w Rzeszowie.
W miarę upływu lat, Oddział Terenowy w Jaśle przeniesiono do Skołyszyna w 1990 roku, a w 1999 roku Gmina Żydowska w Krakowie odzyskała synagogę, co sprawiło, że archiwum mogło jeszcze przez pewien czas korzystać z budynku synagogi. 15 listopada 2016 roku miało miejsce otwarcie nowo wybudowanej siedziby archiwum.
Dyrektorami archiwum, którzy do tej pory pełnili swoje funkcje, byli:
- dr Tadeusz Bieda (1971–1979),
- Adam Szela (1979–1990),
- dr Tadeusz Bieda (1990–1993),
- dr Jan Basta (1993–2019),
- Paweł Dudek (2020– nadal).
Przypisy
- Otwarcie nowej siedziby archiwum
- a b c historia Archiwum Państwowego w Rzeszowie
Pozostałe obiekty w kategorii "Instytucje i organizacje rządowe":
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie | Ratusz w Rzeszowie | Sąd Okręgowy w RzeszowieOceń: Archiwum Państwowe w Rzeszowie