Dom Esterki w Rzeszowie stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego tego miasta, a jego historia sięga wieków. Znajdująca się przy Rynku 15 oraz Mickiewicza 2, ta zabytkowa kamienica do dziś przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Chociaż postać Esterki, według legend, miała żyć w XIV wieku, pierwszy drewniany budynek na tym miejscu zbudowano dopiero na początku XVII wieku. Nieprzypadkowo zatem tradycja przypisywania imienia Esterki kamienicom jest powszechnie spotykana w miastach, które powstały za czasów Kazimierza Wielkiego.
W takich miejscowościach, jak Rzeszów, Opoczno czy Radom, istniały niegdyś znaczące społeczności żydowskie, co nadaje tej tradycji szczególnego znaczenia. Dom Esterki to nie tylko zabytek architektury, ale także symbol pamięci o tej społeczności oraz jej wkładzie w historię regionu.
Położenie
Kamienica, o której mowa, znajduje się w bardzo korzystnej lokalizacji, pomiędzy Rynkiem a ulicą Mickiewicza, oraz w bliskim sąsiedztwie Placu Cichociemnych. Charakterystyczne dla tego obiektu są trzy elewacje zewnętrzne, co z pewnością wyróżnia go na tle innych budynków.
Warto zaznaczyć, że kamienica styka się z innymi zabudowaniami jedynie od strony południowej, co wpływa na jej unikalny układ przestrzenny.
Charakterystyka
Dom, który został wzniesiony przez mieszczanina Marcina Gaida w 1617 roku, ma bogatą historię, która odzwierciedla zmiany w Rzeszowie na przestrzeni wieków. W około 1670 roku, Gaidowie sprzedali ten budynek lekarzowi Janowi Wolickiemu, a później, w ręce kupca ormiańskiego Andrzeja Passakowicza.
W XVIII wieku kamienica ta zaczęła pełnić różne funkcje. Znajdował się w niej browar, a wzdłuż ulicy Mickiewicza według danych miejskich istniały 4 sklepy na górnej kondygnacji oraz 4 na dolnej, a dodatkowo magazyny w piwnicach. W 1723 roku budynek przeszedł w ręce Jakuba Baldorfa, lokaja Lubomirskich, który jako protegowany właścicieli uzyskał pozwolenie na handel rybami w sieni oraz możliwość powiększenia przestrzeni sklepowych.
Przez dwa lata, od 1754 roku, kamienica znajdowała się pod zarządem Makrela Moskowicza, który z kolei sprzedał ją rodzinie Szajnochów, rzeszowskich kupców. W tym okresie wycofano browar oraz zbudowano oficynę mieszkalną. W 1805 roku, po śmierci Marianny de domo Szajnocha Milczyńskiej, kamienica trafiła w ręce jej dwóch córek, które siedem lat później sprzedały ją Ludwikowi Holzerowi.
W 1850 roku nowym właścicielem został Chaja Geschwind, a kamienica pozostawała w rodzinie aż do około 1920 roku. W 1915 roku otwarto tutaj aptekę, która działała do połowy lat 70. XX wieku, przekształcając się po II wojnie światowej w aptekę państwową. Ostatnią właścicielką, która była zarejestrowana w księgach wieczystych jeszcze po 1945 roku, była Berta Schipper. W latach 70. XX wieku budynek przeszedł na własność Skarbu Państwa.
Po wydarzeniach 1989 roku kamienica znalazła nowych właścicieli, którzy podjęli działania zapobiegające grożącej katastrofie budowlanej. W dzisiejszych czasach mieści kawiarnie i kluby zarówno w piwnicach, jak i na poziomie gruntu, natomiast na piętrze znajduje się szkoła językowa.
Pod względem architektonicznym, kamienica charakteryzuje się prostym stylem. Jej elewacja pozbawiona jest ozdób, z wyjątkiem jednego, jedynie prostego elementu, jakim jest listwa oddzielająca kondygnacje. Od strony rynku wyróżnia się natomiast wąska fasada na piętrze, która została podzielona przez całkowicie płaskie pilastry, tworząc optyczne wsparcie dla prostego trójkątnego szczytu budynku.
Przypisy
- a b Rzeszowskie ulice i okolice. Marek Czarnota. Rzeszów: Mitel, 17-20. 01.01.2001 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Dzierżyńskich w Rzeszowie | Kamienica Różyckich w Rzeszowie | Dom Polonii w Rzeszowie | Kamienica Alko w Rzeszowie | Kamienica Tekielskiego w Rzeszowie | Kamienica „Luftmaszyna” w Rzeszowie | Dom przy ul. ks. Jałowego 33 w RzeszowieOceń: Dom Esterki w Rzeszowie