Mikośka to potok usytuowany w Rzeszowie, stanowiący interesujący element hydrologiczny tego miasta. Według badań przeprowadzonych przez Marka Czarnotę, na obszarze Rzeszowa istnieją dwa potoki o identycznej nazwie, które zbieżnie łączą się w jeden i wpadają do Wisłoka.
Źródła Mikośki znajdują się w Staroniwie (Mikośka I) oraz w centralnej części miasta (Mikośka II). Oba potoki spotykają się w pobliżu źródła Mikośki II. Mikośka I kieruje się na wschód, płynąc wzdłuż ulic Potokowej i Piekarskiej, a następnie wpływa do zabudowanego kanału, który przebiega wzdłuż obwodnicy miasta. Po pewnym czasie, rzeczka ponownie pojawia się na powierzchni w Os. Kmity, by zniknąć ponownie w kanale, tym razem w ścisłym centrum, gdzie łączy się z Mikośką II. Warto dodać, że istnieją fotografie z początku XX wieku, które pokazują, jak wzdłuż ulicy Kanałowej ciek był otwarty, natomiast jego zabudowa miała miejsce dopiero w latach 30. XX wieku.
Koryto Mikośki biegnie następnie na północ, wzdłuż ulicy Fredry, na obszarze Śródmieścia. Ze względu na strategiczne walory obronne, w XIV wieku Jan Pakosławic zbudował grodzisko w miejscu, gdzie Mikośka łączy się z Wisłokiem. W XVI wieku zrealizowano tamę, której celem było utworzenie sztucznego rozlewiska. Około 150 lat później rodzina Lubomirskich zadecydowała o modernizacji zabezpieczeń, tworząc nowe koryto rzeki na północnej granicy miasta, obejmującą nowo powstałą dzielnicę żydowską, zwaną później Nowym Rynkiem.
W wyniku tych regulacji obie rzeki połączono w jedną w pobliżu kościoła parafialnego, a także powstały dodatkowe zapory rzeczne, które były widoczne na planie Wiedemanna, w tym Jezioro Bernardyńskie. Niemniej jednak, takie rozwiązania niosły ze sobą ryzyko powodzi. W 1736 roku w kronikach pijarskich odnotowane zostało:
Z biegiem czasu sztucznie uformowane koryta przestały pełnić swoje pierwotne funkcje.
W XIX wieku Mikośka płynęła otwartym kanałem przez centrum Rzeszowa. Po pierwszej wojnie światowej podjęto decyzję o ukryciu potoku, a w latach 40. XX wieku jego koryto zostało przekształcone w kanał ściekowy, znowu w ramach modernizacji sieci kanalizacyjnej. Po tych wydarzeniach prace nad regulacją koryta potoku były kontynuowane przez całe lata 60. XX wieku. W 2009 roku potok przeszedł kolejną regulację, a jego dalsze losy wciąż pozostają tematem zainteresowania lokalnej społeczności.
Przypisy
- Rzeszów: Wiosną rozpocznie się regulacja potoku Mikośka w Rzeszowie – 26.01.2009 r.
- Rzeszowskie ulice i okolice. Marek Czarnota. Rzeszów: Mitel, 2001 r., s. 46–50. ISBN 978-83-11-11912-3.
- Kotula F., Tamten Rzeszów, wyd. 1997 r., s. 59.
- Rzeszowskie ulice – regionalne gawędy Marka Czarnoty.
Pozostałe obiekty w kategorii "Architektura wodna":
Mała Elektrownia Wodna Wisłok | Zbiornik Rzeszowski | Przyrwa (dopływ Wisłoka)Oceń: Mikośka