Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława w Rzeszowie

---

Historia

Historia parafii w Rzeszowie sięga roku 1363, kiedy to na tym terenie najprawdopodobniej funkcjonowała skromna, drewniana świątynia dedykowana św. Feliksowi i św. Adauktowi. Wages: Pożary i konflikty z XV wieku zmusiły mieszkańców do podjęcia decyzji o jej odbudowie.

Najstarsza część obecnego kościoła to gotyckie prezbiterium, które zostało wzniesione z kamienia i cegły w 1427 roku. W początkach XVI wieku otoczono świątynię murem, co dawało jej dodatkowe zabezpieczenie.

W XVII wieku miasto dotknęła kolejna katastrofa – pożar, który wymusił odbudowę oraz rozbudowę kościoła w 1621 roku, na zlecenie Mikołaja Spytka Ligęzy.

Kolejne zmiany w architekturze miały miejsce w 1754 roku, kiedy to cała koncepcja budowli została przekształcona w styl barokowy, do którego dodano również nową dzwonnicę.

Kościół przeszedł również gruntowną renowację w latach 1962–1965 oraz 1971–1972, co umożliwiło utrzymanie jego kulturowego i architektonicznego dziedzictwa.

Architektura

Kościół, który możemy dziś podziwiać, to trójnawowa konstrukcja, charakteryzująca się masywną bryłą, w której zespole architektonicznym można dostrzec gotyckie prezbiterium oraz nawę główną, która łączy w sobie elementy gotyku i baroku. Masywne dobudówki przy głównej nawie kryją w sobie piękne kaplice, które wzbogacają całą architekturę obiektu.

Na szczycie kościoła wznosi się wieżyczka z sygnaturką, dodająca charakterystycznego uroku tej budowli. W pobliżu znajduje się również barokowa dzwonnica, której imponująca wysokość wynosi 30,5 metra. Ta kwadratowa struktura przykryta jest hełmem i zdobiona iglicą, zwieńczoną figurą anioła, co nadaje jej wyjątkowy wygląd oraz charakter.

Wnętrze kościoła zachwyca bogatymi zdobieniami z XVIII wieku. Główny ołtarz, który jest jednokondygnacyjny, z kolumnami, został wzniesiony w 1730 roku i umiejscowiony na podwyższeniu całej ściany prezbiterium. Centralny obraz olejny przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa, a obok znajdują się dwa boczne obrazy, które ukazują patronów świątyni.

Wnętrze kryje także rokokową ambonę z XVIII wieku oraz pięknie rzeźbioną belkę z krzyżem, wykonaną w stylu regencji. Ołtarze boczne, będące również dziełem barokowym, zawierają olejne obrazy, wzbogacające atmosferę tego miejsca modlitwy i refleksji.

Organy

Historia

Organy, które dzisiaj znajdują się w kościele, zostały stworzone przez renomowaną firmę Zygmunta Kamińskiego z Warszawy w roku 1952. Jest to instrument, który zastąpił wcześniejszy model, wyprodukowany przez firmę Rieger w 1893 roku, który niestety został całkowicie zniszczony w trakcie drugiej wojny światowej. W odpowiedzi na potrzebę rozwoju instrumentu, w roku 1966 firma Kamińskiego przystąpiła do jego rozbudowy, dostosowując go do współczesnych standardów. Ciekawostką jest, że dawna konsola organowa, która niegdyś była używana w Stoczku Warmińskim, obecnie znajduje się w farze w Ciechanowie, co świadczy o jej historii i wielkiej wartości.

Dyspozycja

W prezentowanych organach zastosowano różnorodne rejestry, które umożliwiają uzyskanie bogatego brzmienia. Poniżej znajduje się szczegółowy wykaz dyspozycji organów.

Manuał I	Manuał II	Manuał III	Pedał
1. Flet kryty 8′	1. Burdon 16′	1. Pryncypał 8′	1. Pryncypał 16′
2. Flet szpic 4′	2. Pryncypał 8′	2. Flet kryty 8′	2. Subbas 16′
3. Pryncypał 2′	3. Flet 8′	3. Róg kozi 8′	3. Oktawa 8′
4. Sesquialtera 2 2/3′ + 1 3/5′	4. Salicet 8′	4. Aeolina 8′	4. Flet 8′
5. Szarf 4 ch.	5. Oktawa 4′	5. Vox coelestis 8′	5. Chorał 4′
6. Róg krzywy 8′	6. Flet rurkowy 4′	6. Pryncypał 4′	6. Mixtura 4 ch.
_	7. Kwinta 2 2/3′	7. Flet 4′	7. Puzon 16′
_	8. Oktawa 2′	8. Róg nocny 2′	_
_	9. Kornet 1-3 ch.	9. Tercjan 1 3/5′ + 1 1/3′	_
_	10. Mixtura 4 ch.	10. Mixtura 4 ch.	_
_	11. Trąbka 8′	11. Obój 8′

Dzwony

W ciągu lat rozwój dzwonów w kościele św. Wojciecha i św. Stanisława w Rzeszowie napotykał na różnorodne trudności, które znacząco wpłynęły na jego historię. W wyniku braków materiałowych oraz problemów finansowych, jeszcze w 1917 roku zarówno rząd austriacki, jak i dowództwo wojskowe zdecydowały się zarekwirować trzy dzwony. Dopiero w 1926 roku dzwonnica powróciła do życia, jednakże niespodziewanie informacje o losach nowych dzwonów nie są dostępne.

Warto zaznaczyć, że jeden z dzwonów, który znajduje się obecnie w dzwonnicy, pochodzi z 1816 roku. Na jego powierzchni można dostrzec skromne inskrypcje, w tym wyraźny napis „A. D. 1816”, a także ozdoby roślinne oraz wizerunki dwóch aniołów, które trzymają koronę, w otoczeniu symbolu oka opatrzności. Równocześnie w 1973 roku do zestawu dzwonów dołączyły dwa nowe – Maksymilian oraz Jan Chrzciciel, które wykonano w Odlewni Dzwonów Jana Felczyńskiego w Przemyślu.

Pierwsze mechanizmy dzwonów używane w kościele były napędzane łańcuchowo. U progu XXI wieku, dokonano modernizacji, a dzwony zaczęły korzystać z napędów liniowych. Ręczne włączanie dzwonów sprawia, że dzwonią one głównie przed wieczorną Mszą Świętą, a na czas modlitwy Anioł Pański zastępuje je piękna melodyjna melodia.

LP	Nazwa	Waga (kg)	Ton	Rok produkcji	Zakład odlewniczy
Mały dzwon	brak danych*	około 400 kg	ais’	1816	brak danych*
Średni dzwon	Jan Chrzciciel	około 590 kg	g’	1973	Odlewnia dzwonów Jana Felczyńskiego, Przemyśl
Duży dzwon	Maksymilian	około 1500 kg	dis’	1973	Odlewnia dzwonów Jana Felczyńskiego, Przemyśl

---

Oceń: Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława w Rzeszowie

---