Gola Mire

---

Życiorys

Urodziny Mire miały miejsce w 1911 roku w Rzeszowie, w rodzinie, która cieszyła się zamożnością oraz głębokimi tradycjami religijnymi. Kiedy była jeszcze nastolatką, zdecydowała się dołączyć do organizacji Ha-Szomer Ha-Cair. Jej zaangażowanie w tę grupę szybko uczyniło ją znaczącą postacią w ruchu. Po wyjeździe rodziców do Belgii, na prośbę organizacji, Mire przeniosła się do Lwowa, gdzie mieściła się galicyjska centrala Ha-Szomer Ha-Cair. W 1932 roku jednak w wyniku zbyt radykalnych lewicowych poglądów została wydalona z organizacji, a następnie rozpoczęła współpracę z Polską Partią Komunistyczną.

W 1936 roku Mire wzięła udział w organizacji strajku w fabryce „Kontakt”, gdzie pracowała. Ten aktywizm doprowadził do jej skazania na 6 miesięcy aresztu. Po uwolnieniu, Mire z determinacją przystąpiła do organizowania komórek komunistycznych w rejonie Przemyśla, co skutkowało kolejnym wyrokiem więziennym. W trakcie procesu, w którym sama broniła się, wygłosiła poruszającą mowę na temat patriotyzmu oraz równości społecznej, co zrobiło wrażenie zarówno na słuchaczach, jak i na prokuratorze, który później obdarował ją kwiatami. Ostatecznie Mire została skazana na 12 lat pozbawienia wolności. W 1938 roku trafiła do zakładu w Bydgoszczy-Fordonie.

Po wybuchu II wojny światowej, udało jej się uciec z zamkniętego, porzuconego przez strażników więzienia. Przed nadejściem niemieckich wojsk dotarła do Lwowa, gdzie poślubiła Aleksandra Hausmana, działacza komunistycznego i dołączyła do rady miejskiej. Gdy Niemcy zaatakowali ZSRR, Hausman wyruszył na wschód, aby przyłączyć się do Armii Czerwonej, a Mire, będąc w zaawansowanej ciąży, pozostała w Lwowie. Samodzielnie urodziła dziecko, przerywając pępowinę bez niczyjej pomocy. Niestety, zimą 1941 roku przybyła do rodziny w getcie krakowskim, gdzie jej syn zmarł. Po tej tragedii, postanowiła pisać wiersze, które były adresowane do jej męża i dziecka, tworząc zarówno w jidysz, hebrajskim, jak i polskim.

W miarę upływu czasu Mire stała się częścią lokalnego ruchu oporu, używając pseudonimu „Lidka” oraz zawiązując przyjaźnie z innymi lokalnymi działaczami. Ostatecznie udało jej się opuścić getto i dołączyć do dawnych towarzyszy. Wraz z Herszem Baumingerem odgrywała kluczową rolę w grupie „Iskra”, która prowadziła działania sabotażowe. Grupa ta zdobyła swoją nazwę na cześć swojej pierwszej akcji – podpalenia garażu z ciężarówkami SS. Pod dyktando Mire, „Iskra” przystąpiła do Gwardii Ludowej, stając się jedną z najaktywniejszych jednostek w Krakowie. Mire pełniła rolę pośredniczki w kontaktach między swoim ugrupowaniem a kierownictwem Gwardii, aktywnie zaangażowała się także w redakcję czasopisma propagandowego.

Jednym z najważniejszych ataków „Iskry” był ten przeprowadzony 22 grudnia 1942 roku, znany jako „Noc Cyganerii”. W akcji uczestniczyło 40 aktywistów. Kluczowym elementem planu było ukrycie żydowskiej tożsamości uczestników, co wynikało z obaw o masową likwidację getta jako reakcji na ich działania. Planowano rozwieszenie antyniemieckich plakatów oraz polskich flag, a także złożenie wieńców pod pomnikami. Bojownicy przeprowadzili atak bombowy na popularną wśród niemieckich oficerów kawiarnię „Cyganeria”. Choć dokładna liczba ofiar nie została ustalona, w dostępnych materiałach często wspomina się o 12 zabitych. Nieudane były ataki na inne cele. Akcja ta została upamiętniona tablicami umieszczonymi przy ul. Szpitalnej 38 oraz na ścianie gmachu Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.

Na początku marca 1943 roku Mire została aresztowana w drukarni Polskiej Partii Robotniczej i trafiła do więzienia Montelupich, gdzie przez dwa tygodnie była izolowana i poddawana torturom. Nie zdradziła swoich towarzyszy, co umożliwiło jej przeniesienie do żeńskiego skrzydła więzienia, gdzie przetrzymywano członkinie „He-Chaluc ha-Lochem”. Wraz z Gustą Dawidsohn-Dränger opracowała plan ucieczki dla grupy więźniarek, gdy będą przewożone do Płaszowa. 19 kwietnia 1943 roku, gdy kobiety były prowadzone do ciężarówki, na sygnał rozbiegły się w stronę ulicy, która ze względu na poranny wczesny czas była pusta i nie dała schronienia w tłumie. Niestety, większość z nich zginęła od kul, w tym także Mira.

Pośmiertnie została uhonorowana Orderem Virtuti Militari w 1946 roku.

---

Oceń: Gola Mire

---