Maurycy Allerhand

---

Życiorys

Maurycy Allerhand pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej, której przedstawiciele byli właścicielami ziemskimi. Swoje pierwsze kroki w edukacji stawiał w polskim gimnazjum w Rzeszowie, gdzie zdobijając absolutorium w 1887 roku, uzyskał maturę z odznaczeniem. Następnie podjął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, kończąc je w 1892 roku jako doktor prawa.

Po powrocie do Galicji osiedlił się we Lwowie, gdzie rozpoczął praktykę adwokacką. W 1900 roku założył własną kancelarię, równocześnie przyczyniając się do krajowej i zagranicznej dyskusji prawniczej poprzez publikacje rozpraw, artykułów oraz monografii. Jego zaangażowanie w rozwój ustawodawstwa naftowego sprawiło, że był cenionym współpracownikiem czasopisma „Reforma Sądowa”.

W 1909 roku obronił habilitację z zakresu prawa procesowego na Uniwersytecie Lwowskim, swoją pracę zatytułowaną „Podstęp w procesie”. Chociaż wiele jego dzieł ukazało się w języku niemieckim, to jednak dominująca była polska wersja publikacji. W 1910 roku został profesorem na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1917 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, by w 1921 roku otrzymać tytuł profesora zwyczajnego z rąk Józefa Piłsudskiego.

Ważnym aspektem jego życia zawodowego było także pełnienie funkcji kuratora Towarzystwa Żydowskich Słuchaczy Prawa UJK. Maurycy Allerhand prowadził wykłady na Studium Dyplomatycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W 1919 roku został członkiem Komisji Kodyfikacyjnej RP, a trzy lata później reprezentując Koło Żydowskie, uzyskał mandat posła do I kadencji Sejmu RP, gdzie zasiadał w Trybunale Stanu.

Pod koniec 1924 roku objął stanowisko komisarza rządowego kahału lwowskiego, a w 1929 roku został prezesem Żydowskiej Gminy Wyznaniowej. Należał również do żydowskiej loży masońskiej Izraelickie Stowarzyszenie Humanitarne. Mimo zainteresowania polityką, jego postawa była zdecydowanie asymilacyjna, a równocześnie kontynuował praktykę adwokacką i pracę naukową.

Na Uniwersytecie Lwowskim uczył o prawie egzekucyjnym, niespornym i konkursowym, a także o historii oraz organizacji sądownictwa, adwokatury i notariatu, a także o prawie ubezpieczeniowym w lotnictwie. W ciągu swojego życia był kierownikiem Zakładu Prawa Handlowego i Wekslowego, a często zapraszał młodych prawników na seminaria prowadzone w swojej kancelarii, wśród uczestników których byli przyszli znani prawnicy, tacy jak Karol Koranyi, Kazimierz Przybyłowski, Ludwik Dworzak, czy Jerzy Sawicki.

W latach 1932–1933 opublikował dwuczęściowy komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, a także komentarz do Kodeksu Handlowego w 1935 roku oraz komentarz do Prawa Upadłościowego w 1937 roku. Jego bogaty dorobek naukowy obejmuje ponad 1000 pozycji, w tym dzieła poświęcone prawu procesowemu, cywilnemu, handlowemu oraz etnografii. Był członkiem pierwszego komitetu redakcyjnego pisma „Nowy Proces Cywilny” założonego w 1933 roku.

Po wybuchu II wojny światowej oraz po agresji ZSRR na Polskę, w wyniku nastania okupacji sowieckiej, został usunięty z uczelni. Przez pewien czas pracował w spółdzielni Kultigruszka, produkującej drewniane zabawki, jednak wkrótce mu pozwolono wykładać, choć tylko w obszarze prawa o notariacie. Po inwazji Niemiec na ZSRR i objęciu Lwowa przez władze okupacyjne, został krótko aresztowany i wydalony ze swojego mieszkania.

Początkowo mieszkał u syna na ulicy Sobieskiego, jednak w listopadzie 1941 roku cała rodzina trafiła do lwowskiego getta. Mimo oferty przewodniczenia Judenratowi, odmówił, przytaczając swój wiek oraz zły stan zdrowia. Rękopis jego wspomnień z tego trudnego okresu, nosił tytuł „Zapiski z tamtego świata” i został zachowany przez profesora Stefana Stasiaka.

10 sierpnia 1942 roku Maurycy Allerhand został deportowany wraz z żoną i wnukiem do obozu janowskiego, gdzie zginęli w wyniku rozstrzelania. Jego córka z wnuczką zginęły w obozie w Treblince. Syn Joachim (1897–1970), synowa Zina (1908–1978) oraz wnuk Leszek (1931–2018) zdołali jednak uciec z getta i przetrwali Holocaust, stając się jedynymi ocalałymi z 35-osobowego klanu Allerhandów.Symboliczny grób Maurycego Allerhanda i jego żony Salomei znajduje się na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie. W 2009 roku jego imię nadano fundacji prawniczej – Instytut Allerhanda, z siedzibą w Krakowie.

---

Oceń: Maurycy Allerhand

---