Rzeszów Główny

---

Ruch pasażerski

Ruch pasażerski w Rzeszowie Głównym odgrywa istotną rolę w transporcie kolejowym w regionie. Poniższe dane przedstawiają rozwój wymiany pasażerskiej w ciągu ostatnich lat, ukazując zmiany i trendy w liczbie podróżnych.

Rok	Roczna wymiana	Dzienna wymiana pasażerska	Lokalizacja w Polsce
2017	2 410 000	6 600	36
2018	2 700 000	7 400	31
2019	3 140 000	8 600	27
2020	1 720 000	4 700	31
2021	2 700 000	7 400	22
2022	4 400 000	12 000	20

Dane ogólne

Rzeszów Główny to kluczowa stacja kolejowa, która pełni funkcję węzłową w systemie transportu kolejowego. Zlokalizowana jest na międzynarodowej trasie kolejowej E30, biegnącej od Zgorzelca aż do Medyki.

W obrębie tej stacji krzyżują się różne linie kolejowe, co czyni ją istotnym punktem na mapie kolejowej regionu. Infrastruktura stacji umożliwia korzystanie z ośmiu różnych tras kolejowych.

Numer	Relacja	Elektryfikacja	Status
71	Ocice – Rzeszów Główny	Brak	Aktywna
91	Kraków Główny – Medyka	Brak	Aktywna
106	Rzeszów Główny – Jasło	Brak	Aktywna

Budynek dworcowy

Budynek dworca Rzeszów Główny jest zlokalizowany na Placu Dworcowym, który znajduje się w północnej części dzielnicy Śródmieście. Jego historia sięga roku 1858, a mimo trudnych losów, takich jak dwukrotne zniszczenie oraz późniejsze modernizacje, obiekt udało się zachować w oryginalnym stylu architektonicznym. Największa zmiana miała miejsce w 1908 roku, kiedy to dobudowano różne istotne elementy, takie jak restauracja, poczekalnia III klasy, czy też zadaszona weranda peronowa, ulokowana nad peronem numer 1. Co interesujące, w miejsce lamp naftowych wprowadzono na placu nowoczesne oświetlenie gazowe.

W 2020 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa zarówno samego budynku, jak i jego przyległego terenu. W marcu 2024 roku oddano do użytku nowoczesny parking podziemny oraz pętlę dla autobusów, obsługiwaną przez MPK Rzeszów.

Przed rozpoczęciem remontu obiekt dworcowy mieścił kilka ważnych punktów, w tym kasy biletowe oraz informację. W jego wnętrzu zlokalizowana była także poczekalnia oraz elektroniczna przechowalnia bagażu. Bezpośrednio do budynku przylega peron 1, który jest osłonięty werandą, prowadzącą w kierunku zachodnim do przejścia podziemnego. To przejście łączy wszystkie trzy perony. W skrajnie wschodniej części budynku znajduje się posterunek SOK. Na czas trwania remontu pasażerowie zyskali możliwość schronienia się w tymczasowym kontenerze, gdzie przeniesiono także kasy biletowe.

Infrastruktura kolejowa stacji

Stacja kolejowa w Rzeszowie charakteryzuje się nowoczesną infrastrukturą, która obejmuje 7 torów głównych oraz 3 perony, na których znajduje się sześć krawędzi peronowych. Perony są ze sobą połączone poprzez przejście podziemne, które ulokowane jest na zachód od budynku dworcowego.

Peron numer 1 bezpośrednio graniczy z budynkiem dworcowym. Jest głównie zadaszony i oferuje dwie krawędzie przy torach numer 3 i 5. Drugim co do wielkości peronem jest peron numer 2, który ma dwie krawędzie peronowe przy torach numer 1 i 2. Część ta również jest zadaszona, a pasażerowie mogą korzystać z dostępnych ławek oraz przeszklonych stref oczekiwania.

Apelując do specyfiki rozkładu torów, na północ od peronów zlokalizowane są niezelektryfikowane tory, które są obsługiwane przez ręczne zwrotnice. Prowadzą one do hal naprawczych oraz lokomotywowni, która kiedyś była miejscem pracy dla wielu maszynistów. Warto zaznaczyć, że w przeszłości istniała tutaj także druga lokomotywownia, ale została zniszczona, a tory do niej rozebrane.

W otoczeniu stacji znajduje się schronisko manewrowych, zakłady Kolejowej Medycyny Pracy, a także budynek PKP Energetyka oraz biura zwrotniczego. Na zachód od stacji, obok Wiaduktu Tarnobrzeskiego, znajduje się jedyna nastawnia, oznaczona literą „Rz”. Przed modernizacją stacji miała ona urządzenia przekaźnikowe typu IZH-111, które po modernizacji zostały zastąpione nowoczesnymi komputerowymi systemami sterującymi marki Thales. Te nowości umożliwiają efektywne zarządzanie ruchem na odcinku od Rzeszowa Głównego do Dębicy w ramach Centralnego Systemu Sterowania (LCS).

Na wschód od budynku dworcowego można znaleźć pomnik techniki – lokomotywę Tkt48-27, rampa wyładunkowa oraz nieczynna wieża wodna, która, mimo że nie jest wykorzystywana, wciąż znajduje się w dobrym stanie. W rejonie tym znajdowała się kiedyś bocznica prowadząca do magazynów, które są zlokalizowane w okolicy ulic Bardowskiego oraz Batorego. Stan bocznicy prowadzącej do zakładów Alima Gerber na północ od peronów również wymaga wzmianki.

Kilkanaście kroków dalej, w kierunku Przemyśla, znajduje się most kolejowy na rzece Wisłok, obok którego dostrzec można ruiny starych budynków kolejowych. W stacji działają również semafory świetlne, które są niezbędne dla bezpieczeństwa w ruchu kolejowym.

Na północny zachód, w kierunku Krakowa, znajduje się stacja Rzeszów Zachodni, która łączy się z Dworcem Głównym trzema torami. Tory te są sterowane z nastawni „Rz”, wspólnej dla obu stacji. Niedawno, bo 11 czerwca 2023 roku, otworzono przystanek kolejowy Rzeszów Centrum, który znajduje się zaledwie 268 metrów za końcem peronu 1, przy torze w kierunku Jasła. Niestety, choć jest blisko, nie ma bezpośredniego połączenia pieszego pomiędzy obiema lokalizacjami.

W roku 2024 na stacji zaplanowano uruchomienie wyświetlaczy informacji pasażerskiej oraz systemu zapowiedzi głosowych, które będą generowane przez syntezatory głosu, co ma znacząco podnieść komfort podróżnych.

Historia

Początek historii dworca Rzeszów Główny był zupełnie inny, niż można by się spodziewać. Pierwotnie planowano jego lokalizację w oddalonym Zaczerniu. Dzięki determinacji ówczesnych miejskich radnych i lokalnych przedsiębiorców, dworzec znalazł swoje miejsce na kluczowej linii kolejowej łączącej Kraków i Przemyśl, która w rejonie Rzeszowa tworzy charakterystyczny kształt litery „u”.

Otwarcie dworca miało miejsce 15 listopada 1858 roku, stanowiąc część budowy Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika, która trwała od 1856 do 1861 roku. Ta linia kolejowa miała na celu skomunikowanie Wiednia i Krakowa z Lwowem. Co ciekawe, przez pierwsze lata swojego istnienia, aż do 1902 roku, dworzec znajdował się poza granicami administracyjnymi Rzeszowa, na obszarze Ruskiej Wsi. Mimo tej lokalizacji, bliskość do rzeszowskiego Rynku przyspieszyła rozwój zabudowy pomiędzy dworcem a centrum miasta.

Wraz z upływem czasu, w 1890 roku, stacja Rzeszów Główny stała się węzłem kolejowym, co było zasługą uruchomienia połączenia z Jasłem. W 1908 roku zainicjowano budowę kładki nad torami, co zaledwie potwierdziło rosnące znaczenie dworca. Kładka, o szerokości 2,5 metra, umożliwiła wygodniejsze przemieszczanie się. Dodatkowo, w ciągu ul. Batorego, przejazd pod torami został pogłębiony, wybrukowany i odwodniony.

W miarę rozwoju rzeszowskiego węzła kolejowego, na północ od dworca powstało osiedle kolejowe, obecnie znane jako część Osiedla 1000-Lecia. Kolejne istotne zmiany miały miejsce w 1964 roku, kiedy to oddano do użytku fragment linii 71 prowadzący do Kolbuszowej, kończąc długotrwałe starania o budowę linii do Ocic, które zaczęły się w 1938 roku.

Budynek dworcowy w czasie I wojny światowej uległ zniszczeniu w wyniku działań wycofujących się wojsk rosyjskich. Również w okresie II wojny światowej, dworzec był kluczowym węzłem komunikacyjnym, który niestety został ponownie zniszczony przez wycofujące się wojska hitlerowskie. Nowy obiekt zbudowano dopiero po wojnie, w 1945 roku.

W 2018 roku, dokładnie 12 czerwca, PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę na przebudowę stacji Rzeszów Główny z konsorcjum Track Tec Construction, Inżynieria Rzeszów, Intop Warszawa i Infrakol. Prace modernizacyjne rozpoczęły się w sierpniu tego samego roku. Ukończono modernizację układu torowego oraz peronów, a także wymianę sieci trakcyjnej i systemu sterowania ruchem w sierpniu 2021 roku.

Ruch pociągów na stacjach Rzeszów Główny, Trzciana, Sędziszów Małopolski, oraz Ropczyce i Dębica jest obecnie kontrolowany z Lokalne Centrum Sterowania ze stacji Rzeszów Główny (LCS Rzeszów Główny). Wiosną 2022 roku rozpoczęła się kompleksowa przebudowa głównego budynku dworca wraz z budową podziemnego parkingu, a w lipcu 2023 roku w budynku dworca rozpoczęto montaż systemu dynamicznej informacji pasażerskiej oraz systemu monitoringu stacji.

Kalendarium

Historia Rzeszowa Głównego jest bogata w wydarzenia, które miały wpływ na rozwój kolejnictwa w regionie. Poniżej przedstawiamy chronologiczne zestawienie kluczowych dat:

• 1856 – początek budowy Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika,
• 15 listopada 1858 – otwarcie Dworca Rzeszów,
• 1861 – zakończenie budowy odcinka linii Rzeszów – Lwów,
• 1884 – negatywne rozpatrzenie prośby władz Rzeszowa o połączenie do Mielca i Tarnobrzega – powstaje obecna linia kolejowa nr 25, która biegnie od Dębicy na północ Galicji,
• 1890 – nowa linia do Jasła zostaje ukończona, a Rzeszów staje się stacją węzłową,
• 1902 – włączenie terenu dworca do granic administracyjnych miasta uchwałą Sejmu Krajowego Galicji we Lwowie, dzięki staraniom ówczesnego burmistrza Rzeszowa Stanisława Jabłońskiego,
• 1908 – rozpoczęcie kompleksowej przebudowy dworca, obejmującej kładkę, przejazd kolejowy, restaurację, werandę peronową oraz oświetlenie gazowe,
• 1914 – zniszczenie dworca przez wycofujące się wojska rosyjskie,
• 1938 – rozpoczęcie budowy linii kolejowej nr 71 do Ocic, przerwanej przez wybuch II wojny światowej,
• 1945 – dalsze zniszczenie dworca przez wojska niemieckie; początek jego odbudowy,
• 1964 – uruchomienie połączenia na odcinku Rzeszów – Kolbuszowa,
• 1971 – zakończenie budowy linii kolejowej do Ocic,
• 14 grudnia 2008 – stacja zmienia nazwę na Rzeszów Główny,
• 13 grudnia 2015 – na Rzeszowie Głównym zaczynają zatrzymywać się pociągi kategorii Express InterCity Premium obsługiwane składami ED250 Pendolino,
• 21 czerwca 2017 – spółka PKP Polskie Linie Kolejowa S.A. ogłasza przetarg na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w stacji Rzeszów Główny w ramach projektu „Poprawa stanu technicznego infrastruktury obsługi podróżnych (w tym dostosowanie do wymagań TSI PRM), Etap III Rzeszów Główny”,
• sierpień 2018 – rozpoczęcie modernizacji i przebudowy stacji Rzeszów Główny,
• sierpień 2021 – zakończenie przebudowy peronów, układu torowego, wymiany sieci trakcyjnej oraz systemu sterowania ruchem kolejowym poprzez lokalne centrum sterowania (LCS),
• luty 2022 – rozpoczęcie przebudowy budynku dworca wraz z placem od strony ul. Grottgera oraz budowa parkingu podziemnego,
• lipiec 2023 – rozpoczęcie instalowania systemu dynamicznej informacji pasażerskiej, nowego nagłośnienia i systemu monitoringu wizyjnego na stacjach Rzeszów Główny i Rzeszów Zachodni.

Skomunikowanie

Dworzec kolejowy w Rzeszowie zlokalizowany jest w bliskim sąsiedztwie dworca autobusowego, co umożliwia łatwe przemieszczanie się pomiędzy różnymi formami transportu. Stanowi on nieodłączną część Rzeszowskiego Centrum Komunikacyjnego, które pełni kluczową rolę w lokalnym systemie komunikacyjnym.

Na terenie centrum znajduje się przystanek MPK Rzeszów, który obsługuje szereg linii autobusowych, takich jak 0A i 0B, N1, N2 oraz N3. Dodatkowo, pasażerowie mają do dyspozycji postój taxi oraz płatny parking, co zwiększa komfort podróżowania.

Niedaleko dworca, w kierunku wschodnim, znajduje się także pętla Bardowskiego, z której odjeżdżają autobusy wielu linii, w tym: 5, 9, 12, 20, 22, 29, 35, 41, 45, 51, 52, 53, 54, 59 oraz N1, zapewniając tym samym dostępność transportu publicznego w różnych kierunkach.

---

Oceń: Rzeszów Główny

---