Marek Thee

---

Życiorys

Marek Thee był osobą o niezwykle złożonym życiorysie, którego ślady prowadzą przez dramatyczne wydarzenia XX wieku. Syn Maurycego, był polskim Żydem, a jego rodzina, niestety, zginęła w wyniku brutalnych działań Holokaustu.

Przed wybuchem II wojny światowej, Marek angażował się w politykę jako członek Komunistycznej Partii Polski oraz gdańskiej grupy Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Po wojnie przebywał w Związku Radzieckim, z którego zdecydował się opuścić w towarzystwie Armii Andersa. Jego życie w Palestynie wiązało się z działalnością w Komunistycznej Partii Palestyny, a w lutym 1944 uczestniczył w zakładaniu Związku Patriotów Polskich na Bliskim Wschodzie. W jego ramach przewodził pismu „ZPP Biuletyn Wolnej Polski”. Mimo jednak, że był ważnym działaczem, na przełomie 1944 i 1945 roku doszło do odsunięcia go od aktywności w ZPP, choć na stałe pozostawał w zarządzie organizacji.

Po zakończeniu wojny Marek początkowo pozostał na Bliskim Wschodzie. Jego kariera zawodowa obejmowała stanowisko referenta prasowego, a następnie p.o. attaché prasowego w Konsulacie Generalnym RP w Jerozolimie. Od 1947 roku przez cztery lata pełnił funkcję kierownika siatki szpiegowskiej, działając jako współpracownik Wydziału II Departamentu VII Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W jesieni 1949 roku objął stanowisko konsula w Tel-Awiwie, jednak w 1952 roku został odwołany i powrócił do Polski, co związane było z ujawnieniem przez prasę izraelską jego kontaktów z MBP.

Po powrocie do kraju Marek kontynuował karierę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, gdzie stanął na czele Zakładu Krajów Azji. W maju 1962 roku rozpoczął swoją misję w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie jako minister pełnomocny. W trakcie swoich działań sprzeciwiał się przeprowadzaniu badań dotyczących incydentów, których sprawcą obwiniano Pathet Lao. Jego opór skutkował odwołaniem z funkcji na koniec 1963 roku, pod naciskiem strony amerykańskiej.

W 1967 roku Marek Thee opublikował wybór dokumentów oraz materiałów poświęconych konfliktowi arabsko-izraelskiemu, co zostało zinterpretowane przez władze PRL jako przejaw „tendencji syjonistycznych”. W rezultacie tego działania został zwolniony z pracy, a w 1969 roku usunięty z PZPR. Po tych wydarzeniach zdecydował się na emigrację do Norwegii, gdzie między 1969 a 1989 rokiem pracował w Peace Research Institute w Oslo, a w latach 1981-1983 pełnił funkcję dyrektora tego instytutu. Po 1989 roku był związany z Norweskim Instytutem Praw Człowieka.

Specjalizując się w międzynarodowej regulacji i kontroli zbrojeń, Marek Thee stał się również założycielem oraz redaktorem naczelnym pisma „Bulletin of Peace Proposals”, które później zostało przemianowane na „Security Dialogue”.

Wybrane publikacje

Oto wybrane publikacje autorstwa Marka Thee, które stanowią istotny wkład w badania naukowe oraz dziedzinę literatury.

• Arabski Wschód, Książka i Wiedza, Warszawa 1963,
• Niespokojny Laos: z dziejów kryzysu 1954–1964, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1965,
• Konflikt izraelsko-arabski: wybór dokumentów i materiałów. Z. 1 (wstęp), Polska Agencja Prasowa PAP, Warszawa 1967,
• Notes of a Witness. Laos and the Second Indochinese War, Nowy Jork 1973,
• Arms and disarmament: SIPRI findings, SIPRI – Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1986,
• Armament and disarmament in the post-Cold War period, PIIA, Warsaw 1993.

Ordery i odznaczenia

Marek Thee został uhonorowany wieloma znaczącymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i wkładzie w rozwój kraju. Do najbardziej wyróżniających się należą:

• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 22 lipca 1952 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany 18 grudnia 1945 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 10 stycznia 1955 roku.

---

Oceń: Marek Thee

---