Richard Jary, znany również jako Riko Jaryj (ukr. Ріхард Ярий), posługiwał się różnymi pseudonimami, w tym Karpat, Konsul-2 oraz Riko. Urodził się 14 czerwca 1888 roku w Rzeszowie, a zmarł 20 maja 1969 roku.
Był to wybitny ukraiński działacz polityczny oraz wojskowy, który w swojej karierze pełnił funkcję oficera wywiadu, najpierw w służbach austriackich, a później niemieckich.
Życiorys
Richard Jary urodził się w rodzinie oficera austriackiego, a jego korzenie sięgały zachodnich Czech. W 1912 roku zakończył edukację w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. Po ukończeniu studiów, w stopniu porucznika, został przydzielony do 9. pułku dragonów, z siedzibą w Kołomyi.
Rok 1918 przyniósł mu awans do rangi kapitana, kiedy to służył w Ukraińskiej Armii Halickiej (UHA) jako dowódca 2/III sotni saperskiej w Stryju. Niedługo potem objął dowodzenie nad 2 pułkiem brygady konnej generała Antina Krawsa. Jary kontynuował swoją służbę w 5 Chersońskim pułku konnym armii URL, a w 1920 roku wycofał się na Ruś Zakarpacką wraz z brygadą Krawsa.
Po 1920 roku rozpoczął karierę w Armii Czechosłowackiej, gdzie pełnił funkcję komendanta obozu internowanych w Użhorodzie. Z kolei w październiku 1922 roku zawarł związek małżeński z Rozalią Szpilfogel, pochodzącą z Przemyśla. Po pewnym czasie przeniósł się do Bawarii, gdzie odbył szkolenie w zakresie dywersji i wywiadu.
W międzywojniu Jary był aktywnym działaczem Ukraińskiej Wyzwoleńczej Organizacji (UWO) oraz Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN). Niemcy, w celu monitorowania UWO, przydzielili go jako kierownika politycznego, który pod przykrywką badań naukowych zbierał informacje dla Abwehry, dotyczące sytuacji w Polsce oraz jej potencjału obronnego. W 1929 roku uczestniczył w kongresie OUN w Wiedniu. Od 1937 roku pełnił rolę łącznika pomiędzy Jewhenem Konowalcem a admirałem Wilhelmem Canarisem.
W 1941 roku Jary zorganizował przekształcenie batalionu „Roland” w Drużyny Ukraińskich Nacjonalistów. Choć w 1940 roku opowiedział się po stronie Bandery podczas rozłamu w OUN, po zerwaniu współpracy z Abwehrą w lipcu 1941 roku, zrezygnował z działalności politycznej i wojskowej.
Po zakończeniu II wojny światowej Jary osiedlił się we własnym majątku pod Wiedniem, gdzie zmarł.
Przypisy
- Wysłał telegram do Hitlera z prośbą o włączenie DUN (grupy północnej „Nachtigall” i południowej „Roland”) do Wehrmachtu [w:] Torzecki 1993, s. 348
- Podwójny agent Abwehry i OUN [w:] Torzecki 1993, s. 63
- Torzecki 1972, s. 63
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Adam Dziedzic | Aleksander Getritz | Antoni Bomba | Aleksander Gajdek | Ryszard Dziopak | Stanisława Fiderkiewicz | Edward Rajber | Katarzyna Sołek | Edward Bilut | Andrzej Kaźmierczak (ur. 1961) | Roman Krogulski | Zbigniew Haśko | Dawid Alter Kurzmann | Wiesław Myśliwiec | Emilia Wcisło | Marek Pęk | Kazimierz Woźniak | Bartosz Marczuk | Halina Szydełko | Zbigniew GajewskiOceń: Richard Jary