Roman Krogulski

Polityka i administracja

Roman Jan Krogulski, urodzony 10 czerwca 1868 roku w Rzeszowie, był postacią niezwykle istotną w polskim życiu publicznym. Jego życie zakończyło się 4 grudnia 1936 roku, również w Rzeszowie.

Był nie tylko adwokatem, ale również wybitnym samorządowcem, a jego działalność społeczna miała znaczący wpływ na rozwój regionu. Krogulski objął stanowisko burmistrza i prezydenta Rzeszowa w latach 1913–1935, co sprawiło, że jego aktywność w lokalnej polityce i społeczności była niezwykle ceniona.

Życiorys

Roman Jan Krogulski przyszedł na świat 10 czerwca 1868 roku w Rzeszowie, jako syn Romana Wawrzyńca (1832–1900), który był majstrem szewskim, oraz Marii z Raczków. W jego rodzinie znajdowała się również znana postać, a mianowicie jego siostrzeniec, Florian Węglowski oraz Henryk Węglowski. Roman ukończył C. K. I Gimnazjum Miejskie w Rzeszowie, a następnie kontynuował naukę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał w 1892 roku tytuł doktora prawa. Po ukończeniu studiów otworzył własną kancelarię adwokacką, która mieściła się w Rzeszowie przy ul. Zamkowej (dziś Lisa-Kuli 5).

Od 1895 roku był członkiem Rady Miejskiej, gdzie pełnił funkcje wiceburmistrza w latach 1903–1913, a następnie burmistrza od 1913 do 1933. W 1933 roku, po wprowadzeniu zmian w ustawie o samorządzie, został pierwszym prezydentem Rzeszowa, z którego to urzędu zrezygnował w 1935 roku.

Krogulski był aktywnym działaczem społecznym. W latach 1906–1919 pełnił rolę prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie. Był również liderem Polskiego Stronnictwa Demokratycznego w Rzeszowie w latach 1903–1918 oraz członkiem Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Od 14 maja 1912 do 28 października 1918 zasiadał jako poseł w austriackiej Radzie Państwa XII kadencji, reprezentując okręg wyborczy nr 21 (Rzeszów – Ropczyce – Sędziszów), mandat poselski objął po rezygnacji Leona Bilińskiego. Był częścią grupy posłów demokratycznych i członkiem Koła Polskiego w Wiedniu.

Do co najmniej 1914 roku Krogulski był także członkiem Rady c.k. powiatu rzeszowskiego, gdzie pełnił rolę zastępcy członka wydziału. W 1914 roku, jako reprezentant obu stronnictw demokratycznych, brał udział w pracach sekcji zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. Skierowano go również na przewodniczącego przedstawicielstwa Polskiej Komisji Likwidacyjnej dla miasta i powiatu rzeszowskiego w okresie od 1 listopada 1918 do 28 stycznia 1919.

Był także założycielem Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku. W dwudziestoleciu międzywojennym przewodził strukturom BBWR w Rzeszowie i w 1932 roku zasiadał w zarządzie Związku Miast Polskich. Dodatkowo był egzekutorem testamentu dr. Henryka Hanasiewicza w kontekście utworzenia Szpitala im. Dzieciątka Jezus w Rzeszowie, a także członkiem kuratorium Przytułku Dzieciątka Jezus w tym mieście.

Roman Krogulski wydał dramat pt. „Maskarada. Impromptu w 3 aktach” w Krakowie i Warszawie w 1909 roku, a także powieść wierszowaną „Kamil Róg” w 1922 roku. 21 listopada 1933 zdobył tytuł Honorowego Obywatela Miasta Rzeszowa.

W 1898 roku, dokładnie 22 października, zawarł związek małżeński z Marią Katarzyną Nowak (urodzoną w 1876 roku), która była córką Stanisława Nowaka, właściciela dóbr ziemskich i Julii z Gardulskich. Szwagrem Krogulskiego był Paweł Biedka, również absolwent rzeszowskiego gimnazjum, który pełnił funkcje adwokata oraz burmistrza Sanoka. Z tego małżeństwa Krogulscy mieli córkę, Marię, która później wyszła za mąż za lekarza Walentego Klisiewicza.

Roman Krogulski zmarł i został pochowany na cmentarzu Pobitno w Rzeszowie (sektor XI-1-3).

Ordery i odznaczenia

Roman Krogulski został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami za swoje zasługi. Oto najważniejsze z nich:

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 listopada 1928 roku,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Walecznych,
  • Medal Niepodległości, przyznany 23 grudnia 1933 roku.

Upamiętnienie

Warto pamiętać o osobie, której imieniem nazwano park na Lisiej Górze w Rzeszowie. To ona doprowadziła do uruchomienia stacji pomp i filtrów, które znajdują się na rzece Wisłok. Dodatkowo, w hołdzie jej dokonaniom, powstała ulica nosząca jej imię, zlokalizowana w rzeszowskiej dzielnicy Staromieście.

Przypisy

  1. Marek Przeniosło, Polska Komisja Likwidacyjna 1918-1919, Kielce 2010, s. 25, 49, 54, 71, 328. 374 ISBN 978-83-7133-428-3
  2. Edward Zając, Mecenas z tytułem doktora, Tygodnik Sanocki, nr 6 (587) z 7.02.2003 r., s. 6.
  3. Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, „Encyklopedia...”, s. 34
  4. Uczczenie zasług prezydenta m. Rzeszowa. „Gazeta Lwowska”, s. 7, Nr 325 z 25.11.1933 r.
  5. Szpital im. Dzieciątka Jezus w Rzeszowie (1922–1933 – leczenie kalek). „Gazeta Rzeszowska”, s. 1-2, Nr 50 z 10.12.1933 r.
  6. Prawda o Przytułku Dzieciątka Jezus. „Zew Rzeszowa”, s. 88, Nr 11 z 1.06.1935 r.
  7. Kronika. Zmarli. „Gazeta Rzeszowska”, s. 4, Nr 20 z 11.05.1930 r.
  8. Kronika. Odznaczenie. „Gazeta Rzeszowska”, s. 3, Nr 39 z 18.11.1928 r.
  9. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy społecznej, gospodarczej i oświatowej oraz za pracę około rozwoju miasta i powiatu rzeszowskiego”.
  10. Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, [w:] „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
  11. Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 433.
  12. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 406, 407.
  13. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 408.
  14. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 460.
  15. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 466, 467.
  16. Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  17. Kronika. Z życia towarzyskiego. „Głos Rzeszowski”. Nr 42, s. 2, 16.10.1898 r.

Oceń: Roman Krogulski

★★★★★
Średnia ocena:4.6 Liczba ocen:5