Józef Kret

---

Życiorys

Józef Kret przyszedł na świat 3 marca 1895 w Staromieściu. Wywodził się z chłopskiej rodziny, której sytuacja materialna była niezwykle trudna. W latach 1907–1914 uczęszczał do gimnazjum w Rzeszowie, gdzie zarysowały się jego zainteresowania społecznikowskie. W 1911 roku związał się z ruchem skautowym, a rok później zaledwie w Staromieściu zainicjował powstanie pierwszego koła młodzieży wiejskiej oraz amatorskiego zespołu teatralnego, który zdobył dużą popularność.

W czasie I wojny światowej został wcielony do armii austriackiej, a wkrótce potem dostąpił rosyjskiej niewoli. Po powrocie do rodziny w 1918 roku, wstąpił do Wojska Polskiego, angażując się przede wszystkim w zakresie oświaty. W 1920 roku uzyskał świadectwo dojrzałości w trybie eksternistycznym i rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ich zakończeniu, w 1924 roku, podjął pracę jako nauczyciel w Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, równocześnie pełniąc rolę wykładowcy w Studium Wychowania Fizycznego tej samej uczelni.

W 1933 roku Józef Kret przeniósł się na Górny Śląsk, gdzie rozpoczął nową karierę w Wydziale Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach jako instruktor dydaktyczny. W tym okresie nawiązał znajomość z pisarzem Gustawem Morcinkiem, który zainspirował go do działalności pisarskiej oraz publicystycznej. Zżył się także z harcerstwem, aktywnie działając w krakowskiej Komendzie Chorągwi ZHP oraz inicjując powołanie wydziału drużyn wiejskich w Głównej Kwaterze Harcerzy ZHP.

W 1933 roku brał udział w Jamboree harcerskim w Gödöllő na Węgrzech. Miał również duży wkład w harcerstwo polskie na emigracji, a w 1936 roku zaangażował się w kursy dla liderów pracy harcerskiej wśród Polonii w Stanach Zjednoczonych. Poznał wtedy Zofię Hoszowską-Hoskę, która została jego żoną, a ich związek zaowocował córką Barbarą, urodzoną w 1938 roku.

W trakcie swojego życia zawodowego i społecznego Kret związał się z uniwersytetami ludowymi. Po współpracy z Ignacym Solarzem, twórcą uniwersytetów w odrodzonej Polsce, rozpoczął w 1937 roku działalność edukacyjną, tworząc uniwersytet ludowy w Górkach Wielkich, który w 1938 roku przeniesiono do bliskiego sąsiedztwa, do Nierodzimia, położonego w Śląsku Cieszyńskim. 19 marca 1939 roku otrzymał stopień porucznika rezerwy z 32. lokatą w korpusie oficerów taborowych.

W roku 1939 zastała go kampania wrześniowa, w której uczestniczył jako oficer rezerwy. Po ucieczce z niewoli osiedlił się ponownie w Staromieściu, gdzie, wspólnie z żoną, podjął działalność edukacyjną w warunkach konspiracyjnych i redagował podziemny Biuletyn Informacyjny. Po 1940 roku zorganizował w Małopolsce Szare Szeregi, ale niestety, 2 maja 1941 roku został aresztowany przez Gestapo. Początkowo osadzono go w więzieniu w Rzeszowie, następnie w więzieniu na Montelupich.

12 sierpnia 1941 roku został deportowany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a 28 października 1944 trafił do obozu w Litomierzycach, z którego udało mu się uciec 8 maja 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej wznowił działalność uniwersytetu ludowego w Nierodzimiu, który w 1948 przekształcił się w Szkołę Pracy Społecznej, na czele której stał do 1952 roku.

W kolejnych latach, aż do 1958 roku, uczył w Liceum Pedagogicznym w Cieszynie, a także był wiceprzewodniczącym Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Skoczowie między 1946 a 1949 rokiem. W lutym 1946 roku Kret został członkiem Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej oraz Stronnictwa Ludowego (od 1949 roku: Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego). Po przejściu na emeryturę, przez kilka miesięcy prowadził Uniwersytet Ludowy w Iłowej, a potem podjął pracę w Muzeum Martyrologii w Oświęcimiu.

Następnie przez pewien czas pracował jako zastępca dyrektora Uniwersytetu Ludowego w Wierzchosławicach, a w lipcu 1959 roku zorganizował kurs pedagogiczny, który odbył się pod Warszawą. W 1958 roku Kret i jego żona Zofia osiedli w Krzeszowicach, gdzie ona podjęła pracę w Liceum Pedagogicznym w Cieszynie, a Józef w 1959 roku zasadził uniwersytet ludowy w Rudzińcu k. Gliwic, gdzie pozostał do 1962 roku.

Po zakończeniu pobytu w Rudzińcu, Józef Kret jeszcze przez kilka lat nauczał w Liceum Pedagogicznym w Krzeszowicach, zanim przeniósł się z żoną do Krakowa. Tam skupił się na pracy społecznej w środowiskach harcerskich, pisaniu wspomnień i działalności publicystycznej. Niestety, z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, rodzina postanowiła przenieść się do siedziby w Naprawie, w Beskidzie Wyspowym, gdzie zmarł w 1982 roku. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ordery i odznaczenia

Józef Kret był postacią, która zdobyła liczne odznaczenia oraz medale za swoje wyjątkowe zasługi.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Śląski Krzyż Powstańczy,
• Krzyż Armii Krajowej,
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Odznaka Zasłużonego Nauczyciela PRL,
• Odznaka Grunwaldzka,
• Złota odznaka „Za pracę społeczną dla m. Krakowa”,
• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”,
• Officier de la Croix du Mérite (Fédération des Combattants Alliés en Europe).

Te odznaczenia świadczą o jego wkładzie w działalność na rzecz kraju oraz edukacji.

Upamiętnienie

Imię Józefa Kreta jest uwiecznione poprzez dwa istotne elementy, które mają duże znaczenie lokalne. Hufiec ZHP w Jastrzębiu-Zdroju oraz Szkoła Podstawowa numer 6 w Ustroniu noszą jego imię, co świadczy o pamięci i szacunku, jakim obdarzają go społeczności lokalne.

W szczególności, warto zwrócić uwagę na miejsce, gdzie jego imię jest używane: Nierodzimiu. Te instytucje odgrywają kluczową rolę w kultywowaniu tradycji oraz wartości, które reprezentuje postać Józefa Kreta.

---

Oceń: Józef Kret

---