Jadwiga Luśniak

---

Życiorys

Jadwiga Luśniak, od najmłodszych lat, angażowała się w działalność harcerską w ramach Pomorskiej Chorągwi Harcerek. Jej wkład był istotny, gdyż była jednym z organizatorów obozu ogólnopolskiego, który odbył się na Polance Redłowskiej. To wydarzenie przyciągnęło kilkuset instruktorów brytyjskich, w tym małżeństwo Baden Powellów. W 1934 roku brała na siebie odpowiedzialność za organizację Zlotu Pomorskiej Chorągwi Harcerek w Funce pod Chojnicami, podczas którego przygotowała swoje podopieczne do sprawdzianu umiejętności na III Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale, zorganizowanym dla uczczenia XXV-lecia ZHP. Pomorskie harcerki uzyskały na tym zlocie znakomite oceny.

Poza tym, Luśniak nie ograniczała się jedynie do pracy ze starszą młodzieżą, ale także aktywnie uczestniczyła w ruchu zuchowym. Jej zainteresowania obejmowały również drużyny wiejskie. Kładąc duży nacisk na patriotyczne wychowanie, kierowała się hasłami programowymi: „Trzymamy straż nad Bałtykiem” oraz „Twierdzą nam będzie każdy próg”.

W 1938 roku, w roli podinspektora Przysposobienia Obronnego Kobiet, objęła stanowisko komendantki Pomorskiego Pogotowia Harcerek. W momencie wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, aktywnie uczestniczyła w obronie Torunia, zajmując się m.in. kopaniem rowów oraz obsługą transportów wojskowych i ludności cywilnej. Po kilku dniach, na zlecenie władz wojskowych oraz zgodnie z poleceniem Naczelnictwa ZHP, starała się dotrzeć do Warszawy, ale nie zdążyła przed nadejściem Niemców. W wyniku tej sytuacji powróciła do Torunia, ale rychło musiała go opuścić ze względu na zagrożenie aresztowaniem. Pracowała jako nauczycielka w mniejszych miejscowościach do marca 1940 roku.

Wiosną 1940 roku, jadąc do Warszawy, przez kilka miesięcy była zatrudniona w Wydziale Opieki nad Dzieckiem Polskiego Czerwonego Krzyża, a później, na polecenie harcmistrzyni Józefiny Łapińskiej, w Radzie Głównej Opiekuńczej, w sekcji Opieki nad Dzieckiem. Jako kierowniczka internatu na Żoliborzu dla sierot i półsierot z rodzin wojskowych, odegrała kluczową rolę w organizowaniu tajnego nauczania oraz ukrywaniu Żydów.

W okresie przed powstaniem warszawskim, pomogła wyprowadzić swoich podopiecznych do Zalesia Górnego, gdzie zajęła się organizacją punktu żywnościowego oraz szpitala powstańczego. Niestety, 20 września 1944 roku została aresztowana przez Niemców i trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, a potem do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie jej numer obozowy brzmiał 74724. Później przeniesiono ją do obozu w Litkeshof, a w styczniu 1945 roku do Leupheimu, gdzie doczekała się wyzwolenia przez wojska francuskie.

Do września 1945 roku pozostawała w Leupheim, gdzie uczyła dzieci Polaków wywiezionych na przymusowe roboty. Przez krótki czas pracowała też w szkole przy polskim obozie w Ulm. W listopadzie 1945 roku powróciła do Polski, a w Toruniu podjęła pracę jako nauczycielka w Szkole Powszechnej nr 22. Ponadto, pełniła funkcję referentki ds. wychowania pozaszkolnego w kuratorium. Niestety, z przyczyn organizacyjnych nie mogła wrócić do harcerstwa, gdyż Pomorska Komenda Harcerek została przeniesiona do Bydgoszczy.

Wkrótce po tym, zdecydowała się przenieść do Konstancina, gdzie podjęła pracę w miejscowym Domu Dziecka „Anusia”. W 1946 roku ostatecznie osiedliła się w Gdańsku, gdzie pełniła funkcję kierowniczki internatu w Państwowym Liceum Spółdzielczym. Następnie, w 1951 roku, przeniosła się do Technikum Finansowego w Sopocie jako nauczycielka. Z powodów zdrowotnych, na początku 1953 roku, przeszła na wcześniejszą emeryturę. Po kilku latach, bowiem w 1958 roku, wróciła do pracy jako kierowniczka biblioteki Zaocznego Studium Nauczycielskiego w Gdańsku i ostatecznie na emeryturę przeszła 14 stycznia 1972 roku.

Po zakończeniu kariery zawodowej, Luśniak powróciła do działalności harcerskiej w Trójmieście, prowadząc m.in. referat kształcenia w Wydziale Gospodarczym Komendy Chorągwi Harcerek oraz Wydział Organizacyjny Komendy Chorągwi Gdańsk. Z czasem doszła do stopnia harcmistrzyni. Po przejściu na emeryturę, zaangażowała się w badania dotyczące historii Pomorskiej Chorągwi Harcerek w latach 1919–1939, co zaowocowało sześcioma tomami maszynopisu. Do końca swojego życia utrzymywała kontakt z harcerzami wszystkich pokoleń, mimo że straciła wzrok. Po jej śmierci, została pochowana na cmentarzu katolickim w Sopocie, w kwaterze E7-C-15.

Odznaczenia

Jadwiga Luśniak jest znana z licznych odznaczeń, które przyznano jej za wybitne osiągnięcia w różnych dziedzinach. Jej dorobek jest imponujący i świadczy o jej zaangażowaniu oraz poświęceniu. Oto lista wyróżnień, które otrzymała:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1981,
• Srebrny Krzyż Zasługi (dwukrotnie, po raz pierwszy w 1931),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, 1980,
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”, 1978,
• Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”,
• Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (pośmiertnie, 2010).

Upamiętnienie

W 2015 roku odsłonięto tablicę, która upamiętnia zaangażowanie Jadwigi Luśniak oraz Janiny Dunin-Wąsowiczowej. Umieszczono ją na budynku szkoły przy ulicy Czarnieckiego 49 w Warszawie.

---

Oceń: Jadwiga Luśniak

---