Roman Bańkowski

---

Życiorys

Roman Henryk Bańkowski, posiadający genealogiczne korzenie sięgające porucznika Józefa Bańkowskiego, był wnukiem oficera huzarów węgierskich. Jego życie rozpoczęło się w 1932 roku w Rzeszowie, gdzie spędzał dzieciństwo pod opieką swojego ojca, Włodzimierza, usługi w Wojsko Polskim, którego stopień był często opisywany jako chorąży lub zawodowy oficer. Przemiany związane z przenosinami ojca sprawiły, że przez kilka lat mieszkał w Kaliszu. Po tragicznym wydarzeniu, jakim była śmierć ojca, w 1937 roku osiedlił się w Sanoku, gdzie dorastał w otoczeniu oficerów Korpusu Ochrony Pogranicza aż do wybuchu II wojny światowej.

Jego matka, Aniela, zmarła w 1968 roku. W tym czasie Roman nosił herb Ostoja. W Sanoku, w okresie okupacji niemieckiej, uczęszczał do szkoły podstawowej, kończąc cztery klasy w latach 1940-1944. Mieszkał w kamienicy rodziny Marii, siostry jego matki, oraz Franciszka Lurskiego przy ówczesnej ulicy Królewskiej (późniejsza ulica Romualda Traugutta), gdzie znajdowały się konspiracyjne schronienia dla uciekinierów, na przykład dla Antonia Żubryda.

Po zakończeniu konfliktu zbrojnego w 1945 roku, Roman kontynuował swoją edukację w I Państwowej Szkole Męskiej Stopnia Podstawowego i Licealnego, gdzie pomyślnie zdał maturę w 1951 roku, będąc w jednej klasie z Edwardem Warchołem. W trakcie nauki w gimnazjum, 24 maja 1946 roku, został przymusowym świadkiem egzekucji dwóch żołnierzy Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ „Zuch” kpt. Antoniego Żubryda, która miała miejsce na stadionie piłkarskim „Wierchy” w Sanoku. Wkrótce po tym wydarzeniu został powołany do służby w „Służbie Polsce”, a w 1950 roku do 2 Brygady, a potem przetransferowany do 21 Brygady.

Roman kontynuował edukację zaocznie, studiując rolnictwo oraz prawo na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przez więcej niż czterdzieści lat pracował jako urzędnik na poczcie w zakresie łączności. Był również aktywnym ratownikiem górskim Grupy Bieszczadzkiej GOPR z Sanoka.

W młodości pisał wiersze dla siebie, by następnie zadebiutować jako poeta w 1968 roku. Po tym czasie publikował zarówno wiersze, jak i prozę. Jego wspomnienia dotyczące Służby Polsce ukazały się w czasopiśmie „Płomienie”, a doświadczenia związane z Ligą Obrony Kraju w „Żołnierzu Wolności”. Po pewnym czasie powrócił do aktywnego pisania poezji, szczególnie w latach 80. XX wieku, kiedy to publikował swoje utwory w tygodniku „Rzeczywistość” oraz związał się z Klubem Literackim „Pod Drabiną” w Rzeszowie. Jego prace pojawiały się także w „Widnokręgu” oraz „Twórczości Robotników”. Pierwszy tomik poezji wydał w 1987 roku, a w 1985 roku, wspólnie z innym sanockim poetą, Ryszardem Kulmanem, zainicjował działalność Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Sanoku, w którym pełnił funkcje zastępczego oraz przewodniczącego.

W swojej twórczości, charakterystycznie nazywanej poezją Sanoka, Roman Bańkowski wspominał o miejscach i postaciach związanych z miastem. Publikował m.in. w kwartalniku „Twórczość Ludowa”, a także pisał reportaże oraz felietony dla wydawnictw takich jak „Nowiny”, „Łączność”, „Rzeczywistość”, „Żołnierz Polski” oraz „Żołnierz Wolności”. Oprócz tego, zajmował się też amatorsko malarstwem oraz fotografią. W 2000 roku został stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także otrzymał wiele nagród i wyróżnień na ogólnopolskich oraz regionalnych konkursach poetyckich i pamiętnikarskich. Należał do Związku Literatów Polskich oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej.

W swojej poezji Roman podkreślał miłość do przyrody oraz wiarę. W tomiku pt. „Byli wśród nas – inni” upamiętnił osoby związane z Sanokiem, między innymi: Jakuba Kolano, Wilhelma Szustera, Pawła Laksę, Naftuliego Szeinera, Samuela Herzig, por. Józefa Bańkowskiego, Franciszka Wanic, Alfonsa Szczurowskiego oraz Jana Świerzowicza. Opisał również franciszkańskich braci z sanockiego klasztoru: br. Zeno Serafina Polińskiego i br. Celestyna Skórę, a także wydarzenia z życia ludności żydowskiej, w tym Żydowską Organizację Bojową oraz getto w Sanoku.

W publikacji „Wywiady i opowieści” rozmówcami Romana Bańkowskiego byli: Jan Świtalski, Włodzimierz Marczak, Władysław Wiśniowski (1911-1993), Stanisław Niedźwiedzki, Józef Bogaczewicz, Maria Lurska, Edward Warchoł, Jan Kazana, Adam Dembicki (syn Adama Dembickiego von Wrocień), Franciszek Oberc, Franciszek Lurski oraz ks. Antoni Szypuła.

Roman Bańkowski bezskutecznie ubiegał się o mandat w Radzie Miasta Sanoka, startując w wyborach samorządowych: w 1990 roku z ramienia RSTK, w 1994 roku jako literat z listy Niezależnego Komitetu Wyborczego oraz w 1998 roku z listy Akcji Wyborczej Solidarność.

Roman Bańkowski zmarł 14 października 2004 roku w szpitalu w Sanoku. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 18 października 2004 roku. Był ojcem synów Artura i Roberta.

Twórczość

Roman Bańkowski to wybitny twórca, którego dorobek literacki jest bogaty i różnorodny. W jego twórczości można znaleźć wiele tomików poezji oraz zróżnicowanych publikacji, które przedstawiają zarówno jego myśli, jak i doświadczenia życiowe.

Tomiki poezji Zimne światło (1987) Granica milczenia (1988) Pęknięty horyzont (1989) Na skraju zdarzeń (1990) Dziadek (arkusz poetycki) Spadające gwiazdy (1990) Bliskie i dalekie (1991) Białe i czarne Gdzie połonin serce bije (1996) Bieszczadzkie echa (1997) Minęły czasy – minęli ludzie – pozostała pamięć (1997) Rozmowy z Panem (1998) Z życia wzięte (1998) Rozmyślania (1999) Wybór wierszy swawolnych (2000) Byli wśród nas – inni (2000)

_

Inne publikacje Wspomnienia junaka Służby Polsce (1984) Wspomnienia z działalności w Lidze Obrony Kraju Almanach (publikacja cykliczna RSTK w Sanoku) Wspomnienia (2000) Wywiady i opowieści (2000) Barwy życia. Wiersze, opowiadania, kroniki rodzinne (2000) Jesteśmy. Małe formy literackie. 2 (2002) Jesteśmy. Małe formy literackie. 3 (2003) Jesteśmy. Małe formy literackie. 4 (2004)

Twórczość Bańkowskiego odzwierciedla jego głębokie zainteresowanie ludzkimi emocjami i otacza nas światłem poezji, które przemyca uniwersalne prawdy oraz refleksje.

Odznaczenia i wyróżnienia

Roman Bańkowski, jako działacz kultury, ma na swoim koncie wiele prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego zaangażowaniu oraz wysokim wkładzie w rozwój kultury i działalność społeczną. Wśród przyznanych orderów znajdują się:

• Srebrny Krzyż Zasługi, nadany 28 czerwca 2002 roku, „za zasługi dla rozwoju kultury, za działalność społeczną”,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Ligi Obrony Kraju”,
• Odznaka „Zasłużony dla województwa krośnieńskiego”,
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”,
• Złota Odznaka Honorowa Związku Zawodowego Pracowników Łączności”,
• Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności”.

Oprócz wymienionych odznaczeń, Bańkowski zdobył także wiele nagród i wyróżnień, które potwierdzają jego aktywną działalność na polu kultury. Oto niektóre z nich:

• Wyróżnienie w konkursie na wspomnienia działacza kulturalnego, zorganizowanego przez Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Wojewódzką Komisję Związków Zawodowych (WKZZ) oraz redakcję miesięcznika „Profile” w 1971 roku,
• Wyróżnienie w konkursie pt. Moja rzecz – polska rzecz, ogłoszonym przez „Tygodnik Kulturalny”,
• List gratulacyjny od wojewody krośnieńskiego, wręczony z okazji jubileuszu 30-lecia oddziału rzeszowskiego Związku Literatów Polskich w 1997 roku,
• Wyróżnienie podczas XVII Ogólnopolskiego Konkursu Jednego Wiersza o Laur Tarnowskiej Starówki w 2001 roku,
• Druga nagroda w konkursie zorganizowanym przez Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Chorym „Misericordia” w Lublinie w 2002 roku,
• Nagroda Miasta Sanoka za rok 2002 w dziedzinie literatury, przyznana w 2003 roku,
• Dyplom uznania oraz nominacja wydawnicza II stopnia Krajowego Centrum Kultury Niewidomych w Kielcach, również w 2003 roku.

Te osiągnięcia dowodzą nie tylko jego talentu, ale również poświęcenia na rzecz kultury lokalnej i krajowej. Roman Bańkowski jest przykładem współczesnego twórcy, którego działalność jest ogromnie ceniona i doceniana przez środowisko artystyczne.

---

Oceń: Roman Bańkowski

---