Aleksander Podwyszyński to postać, która pozostawiła trwały ślad w historii polskiego teatru. Urodził się 17 grudnia 1846 roku w Rzeszowie, gdzie rozpoczęła się jego pasjonująca podróż artystyczna.
Po wielu latach twórczej pracy zmarł tragicznie 17 czerwca 1887 roku we Lwowie.
Był nie tylko utalentowanym aktorem, ale również renomowanym reżyserem, a nawet dyrektorem teatru. Jego wielki wkład w rozwój sztuki teatralnej uczynił go jednym z bardziej znaczących przedstawicieli swojego czasu.
Życiorys
„Urodziny Aleksandra Podwyszyńskiego miały miejsce w Rzeszowie, gdzie z zapałem uczęszczał do gimnazjum. W sercu romantycznych wydarzeń wzięła udział w powstaniu styczniowym, walcząc w oddziale Dionizego Czachowskiego. Jego debiut na scenie miał miejsce w 1865 roku w zespole Konstantego Łobojki. Od 1865 do 1868 roku związał się z teatrami w Łodzi, gdzie zaczął budować swoją karierę.
Po tym czasie występował u Anastazego Trapszy w Siedlcach oraz w Kaliszu od 1870 do 1871 roku, by następnie przejść do zespołu M. Stengla, z którym występował w Toruniu, Bydgoszczy i Pleszewie. W sezonie 1871/72 grał na scenach teatru poznańskiego, a następnie przychodziły występy we Lwowie i Krakowie. Powrócił do teatru poznańskiego w okresie od października 1877 do kwietnia 1878. Latem 1878 roku występował w Piotrkowie oraz w „Alhambrze”, a także we Lwowie od 1878 do 1882.
Na jesieni 1882 roku objął stanowisko dyrektora Teatru Polskiego w Poznaniu, lecz w marcu 1883 musiał zrezygnować z tej funkcji, borykając się z poważnymi problemami finansowymi. W tym okresie wprowadzał repertuar dramatyczny, między innymi po raz pierwszy w Poznaniu wystawił „Norę” Henrika Ibsena oraz operę „Halkę” Stanisława Moniuszki, w której partię Jontka wykonywał Ludwik Solski, zaangażowany do teatru na ten sezon. Jego piękny teatr poznański wystąpił także gościnnie w Gnieźnie, co przysporzyło mu dodatkowego uznania.
Po opuszczeniu Poznania nadal grywał na scenach w Krakowie i Warszawie, aż do momentu, gdy z powodu choroby w 1886 roku musiał zrezygnować z dalszych występów. Jego życie zakończyło się we Lwowie 17 czerwca 1887 roku, a jego ciało spoczęło na cmentarzu Łyczakowskim.
Podwyszyński był żonaty z aktorką Emilią Knapczyńską od 1884 roku. Był uznawany za osobę niezwykle inteligentną, co pomogło mu zbudować swoje artystyczne sukcesy, mimo przeciwności jak zewnętrzne warunki czy wada wymowy. W swojej karierze występował w wielu znakomitych rolach, takich jak Rejent w „Zemście” Aleksandra Fredry, Pagatowicz w „Grubych rybach” M. Bałuckiego oraz Bajdalski w „Panu Damazym” J. Blizińskiego. Współpracował również z Gabriela Zapolską, co dodatkowo umacniało jego miejsce na scenie polskiego teatru.
Przypisy
- A. Przybyszewska, Teatr Polski w Poznaniu za dyrekcji Edmunda Rygiera (1896-1908), rozprawa doktorska, Poznań 2012, s. 5, przypis nr 3.
- A. Sobiecka, Gabriela Zapolska – aktorka o aktorach, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski”, 10, 2012, s. 202.
- Aleksander Podwyszyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 13.06.2017 r.]
- S.S. Nicieja, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, wyd. 2, Wrocław 1990, s. 362.
- Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981, s. 578.
- W warszawskich teatrzykach ogródkowych, które także reżyserował.
- Warszawski teatrzyk ogródkowy.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Irena Elgas-Markiewicz | Rafał Rżany | Robert Cieśla | Józef Hajdasz | Jerzy Grotowski | Leon Machowski | Izabela Gwizdak | Stan Borys | Juliusz Kaden-Bandrowski | Anna Maria Huszcza | Waldemar Żyszkiewicz | Łukasz Huculak | Zbigniew Stepek | Roman Bańkowski | Wanda Gołkowska | Witold Zakrzewski (malarz) | Marian Wojturski | Dariusz Pado | Michalina Janoszanka | Halina ChmielewskaOceń: Aleksander Podwyszyński