Biała (Rzeszów)

Dzielnice

Biała to południowa część Rzeszowa, która nie stanowi jednostki pomocniczej gminy, lecz stanowi dawną wieś. Ta urokliwa lokalizacja jest częścią Osiedla Biała, będącego integralną częścią administracyjnej struktury miasta.

Geograficznie, Biała graniczy od północy z Drabinianką, a od wschodu z Zalesiem oraz Matysówką. W kierunku południowym graniczy z Tyczynem, natomiast od zachodu otacza ją Budziwój. Dzielnica ta rozciąga się wzdłuż rzeki Strug, która w przeszłości nazywana była Białą lub Białką. Od Wisłoka oddzielają ją inne obszary, takie jak Drabinianka i Budziwój.

Biała jest również siedzibą parafii Miłosierdzia Bożego, która należy do dekanatu Rzeszów Katedra w diecezji rzeszowskiej. Malownicza sceneria tej dzielnicy, z wschodnią stroną porośniętą wzniesieniami Pogórza Karpackiego, gdzie różnica poziomów wynosi około 100 metrów nad poziomem morza, sprawia, że okolica ta przyciąga wielu nowych mieszkańców.

W ostatnich latach, szczególnie w jej części, która została przyłączona do Rzeszowa, następuje intensywna rozbudowa. Oprócz istniejącej od kilkunastu lat dzielnicy domów jednorodzinnych, w regionie oddano do użytku wiele mieszkań w okolicy zbiegu ulic Sikorskiego i Robotniczej. Aktualnie w budowie znajdują się także osiedla bloków mieszkalnych przy ulicach Miłej, Strażackiej oraz przy alei Sikorskiego.

Na obszarze Białej, w pobliżu granicy z Tyczynem, zlokalizowana jest siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Rzeszowie. W dzielnicy funkcjonuje także Szkoła Podstawowa nr 9 oraz kilka przedszkoli, co czyni Białą miejscem przyjaznym dla rodzin i dzieci.

Historia

Wieś Biała posiada bogatą historię, która sięga czasów Rusi Halicko-Włodzimierskiej. Najwcześniejsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z dnia 14 marca 1368 roku, kiedy to na podstawie przywileju Kazimierza Wielkiego w lasach królewskich, w pobliżu „starej wsi Biała”, został lokowany na prawie magdeburskim Tyczyn. Od tego momentu Biała stała się częścią włości tyczyńskiej, która początkowo należała do ziemi sanockiej. W 1369 roku za 500 grzywien Otto z Pilczy nabył dobra tyczyńskie, co miało znaczącą rolę w dalszym rozwoju regionu.

W następnych latach istniała tendencja do przyłączenia Białej do ziemi przemyskiej, do której wtedy zaliczały się pobliskie majątki rzeszowskie. Po licznych sporach, ostateczne uznanie tej przynależności miało miejsce dopiero w XVI wieku. Do około 1585 roku Biała była w rękach Pileckich. Od tego momentu często zmieniała właścicieli, co było wynikiem małżeństw, związków rodzinnych oraz różnego rodzaju transakcji.

Teren, na którym leży wieś, narażony był na najazdy obcych wojsk, w tym tatarskich, oraz skutki rozmaitych plag i epidemii, ale pomimo tych trudności, pozostawał stosunkowo bogaty. Już w XVIII wieku na tym obszarze wydobywano piaskowiec i gips, które następnie transportowano Strugiem i Wisłokiem, a później drogą wodną do San i Wisły. Ważnymi towarami handlowymi były także: zboża, mąka, drewno, wyroby drzewne, miód oraz skóry.

W międzywojniu w miejscowości funkcjonował młyn, a także istniał folwark, którego pierwsze wzmianki sięgają 1598 roku. Folwark ten przetrwał aż do 1944 roku, kiedy to został rozparcelowany. W 1977 roku część dzielnicy, obszary leżące na południe i wschód od ulic Strażackiej i Miłej, zostały włączone w obręb Rzeszowa, a przyłączony teren został przyporządkowany radzie osiedla Drabinianka.

Od 1 stycznia 2009 roku dzielnica Biała powiększyła się o cały dotychczasowy obszar wsi i utworzono odrębną radę osiedla dla tej lokalizacji.

Przypisy

  1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.07.2008 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta. [dostęp 30.12.2011 r.]
  2. Dzieje Rzeszowa, tom III: 1918-1944 rozdz. Rozwój przestrzenny i architektura, (zasięg granic wsi podrzeszowskich, oprac. W. Hennig) Rzeszów, wydawnictwo Urzędu Miasta Rzeszowa, 2001 r.
  3. J. Malczewski „Dzielnice Rzeszowa”, Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, Rzeszów 1989 r.
  4. Kiryk i Mateszew 1973 r., s. 61.
  5. Fastnacht 1962 r., s. 22-23.
  6. Wac 2004 r., s. 477.
  7. Piekosiński 1876 r., s. 350-351.
  8. Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860.

Oceń: Biała (Rzeszów)

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:14