Załęże to interesująca dzielnica Rzeszowa, położona na północnym wschodzie miasta, która nie jest formalnie jednostką pomocniczą gminy. Od 1 stycznia 2006 roku, obszar ten został powiększony o dawną wieś Załęże, w dużej mierze wchodzącą w skład Osiedla Załęże, które teraz pełni funkcję jednostki pomocniczej dla miasta.
Warto zaznaczyć, że w tej lokalizacji znajduje się Zakład Karny przy ulicy Załęskiej 76 (Rzeszów-Załęże). Co ciekawe, w latach 1981–1982 istniał tam oboz dla internowanych działaczy opozycji w trakcie stanu wojennego, co stanowi istotny element historii tego regionu.
Kolejnym istotnym punktem jest Elektrociepłownia Rzeszów, zlokalizowana przy ulicy Ciepłowniczej 8 (EC Załęże). Dziś Załęże leży na wschodnim brzegu Wisłoka i uznawane jest za oddzielną jednostkę administracyjną, choć pierwotnie miejscowość ta była połączona z Pobitnem i nazywana była Dolnym Pobitnem.
Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, w drugiej połowie XIX wieku Załęże wchodziło w skład gminy Pobitno. Znajdowało się 3 km na północny wschód od Rzeszowa, a wówczas wieś liczyła 52 gospodarstwa domowe, w których mieszkało 119 mężczyzn i 150 kobiet. Posiadłości w tym rejonie dotyczyły także dużych areałów ziemi, na których istniały lasy. Tereny te graniczyły z Pobitnem na południu, Terliczką i Łąką na północy, a Wisłok oblewał ją od strony zachodniej.
Pierwsze wzmianki historyczne o Załężu pochodzą z około 1422 roku. Jednak należy zauważyć, że historia ta sięga prawdopodobnie znacznie dalej, co potwierdza jego strategiczne położenie przy dawnym szlaku ruskim oraz istnienie cerkwi w końcu XV wieku. Warto również dodać, iż niska taksa parafialna z początku XV wieku wskazuje na niewielką liczbę ludności wyznania rzymskokatolickiego w tej okolicy. Choć wzmianka z 1422 roku wydaje się bardziej dotyczyć gminy Pobitno niż samej wsi Załęże, z pewnością przyczynia się ona do zrozumienia historycznego kontekstu tego miejsca.
Kościół w Załężu
W dawnych czasach w wiosce nigdy nie istniała, żadna świątynia. Dopiero w roku 1910, obchodząc pięćsetną rocznicę słynnej bitwy pod Grunwaldem, z inicjatywy Jana Dziobaka oraz Jana Dudka, Walentego Klisia i Józefa Barana, zdecydowano się na budowę niewielkiej kapliczki. Jej poświęcenia dokonał ks. Stanisław Gryziecki, ówczesny proboszcz rzeszowskiej fary.
Co roku w maju odbywały się przy niej uroczystości, podczas których śpiewano litanie do Matki Bożej oraz inne pieśni. W czerwcu z kolei odprawiano litanie do Najświętszego Serca Pana Jezusa, a w październiku odmawiano różaniec. Nabożeństwa, w formie mszy świętych, odbywały się niezwykle rzadko, za zgodą kurii biskupiej w Przemyślu. W czasie II wojny światowej kapelani wojskowi organizowali nabożeństwa dla żołnierzy.
W 1967 roku, to właśnie ks. Jan Stączek, proboszcz rzeszowskiej fary, podjął kroki mające na celu regularne odprawianie mszy świętej. Po zatwierdzeniu planów budowy nowego kościoła rozpoczęto starania o uzyskanie odpowiednich zezwoleń. Po rocznych wysiłkach, 28 maja 1979 roku, parafia uzyskała pozwolenie na „Przeniesienie z rozbudową kapliczki dojazdowej”, która miała znajdować się w obrębie istniejącego stawu. Dzięki zapałowi społeczności, budowa kościoła postępowała w szybkim tempie.
Dolny kościół został poświęcony przez biskupa przemyskiego ks. Ignacego Tokarczuka w niedzielę, 13 grudnia 1981 roku, co zbiegło się z wprowadzeniem stanu wojennego. Następnie, 27 czerwca 1984 roku, odbyła się pierwsza uroczystość odpustowa, której przewodniczył ks. Walenty Bal. W kolejnych latach, ks. Stanisław Słowik, który wcześniej pełnił funkcję wikariusza we farze, został nowym proboszczem parafii.
Podczas uroczystości odpustowych 27 czerwca 1989 roku, miało miejsce odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej śp. ks. infułatowi Janowi Stączkowi, pierwszemu proboszczowi parafii Załęże. Uroczyste msze świętej przewodniczył ks. biskup Edward Białogłowski, a po jej zakończeniu nastąpiło poświęcenie tablicy. Napis na tablicy brzmi:
„Bogu i Polsce Pamięci ks. Infułata Jana Stączka 1902–1989 Proboszcza parafii Farnej 1949–1989 Pierwszego proboszcza Załęża 1985–1989 Wdzięczni parafianie Załęża”
Przypisy
- Zakład Karny w Rzeszowie. Służba Więzienna. [dostęp 15.05.2017 r.]
- Oddział Elektrociepłownia Rzeszów. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.. [dostęp 15.05.2017 r.]
- Dz.U. 2005 nr 141 poz. 1185
- Ks. Władysław Kret, Kapłani Rzeszowa. Ks. Jan Stączek, Sandomierz, ISBN 83-903803-3-1.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Bzianka (Rzeszów) | Budziwój | Matysówka | Baranówka (Rzeszów) | Staromieście (Rzeszów) | Śródmieście (Rzeszów) | Wilkowyja (Rzeszów) | Zwięczyca | Staroniwa | Drabinianka | Zalesie (Rzeszów) | Przybyszówka | Biała (Rzeszów) | Słocina (Rzeszów) | Ruska Wieś (Rzeszów) | PobitnoOceń: Załęże (Rzeszów)