Drabinianka

---

Charakterystyka

Obecna dzielnica, którą znamy dzisiaj jako Drabinianka, usytuowana jest na południe od alei Powstańców Warszawy. Powstała ona w okresie przełomu lat 60. i 70., kiedy to powstawała obwodnica śródmieścia, co podzieliło dawną Drabiniankę na dwie części: północną oraz południową. Historycznie jednak, teren ten był częścią podmiejskiej wsi, która została włączona do Rzeszowa w 1951 roku. Dawna Drabinianka obejmowała również obszary na północy, wzdłuż Wisłoka, aż do granicy miasta, w rejonie potoku Czekaj, co obejmowało tereny wzdłuż dzisiejszych ulic Podwisłocze oraz Wierzbowej, w okolicach Mostu Zamkowego, a także obszary na wschód w kierunku ul. Rejtana, aż po nowy cmentarz żydowski przy ul. Dołowej. W szczególności warto wspomnieć, że przed rokiem 1902 tereny w pobliżu rzeszowskiego zamku, na zachodnim brzegu Wisłoka, również należały do Drabinianki.

W latach 70. na północnej prawobrzeżnej części Drabinianki rozpoczęto budowę osiedla Nowe Miasto, które zrealizowano po całkowitym wyburzeniu starej, wiejskiej zabudowy. Zróżnicowane plany urbanistyczne z lat 60., które przewidywały powstanie stadionu, teatru oraz wielu mostów łączących dzielnicę z centrum, pozostały jedynie w formie planów i makiet. Wysokie koszty budowy oraz brak odpowiedniego uzbrojenia terenów przyczyniły się do zmiany koncepcji, co doprowadziło do powstania bloków mieszkalnych z wielkiej płyty, ustawionych południkowo dla optymalizacji cyklu budowy.

Osiedle Nowe Miasto przez długi czas, aż do lat 90., zmagało się z brakiem podstawowej infrastruktury, takiej jak sklepy czy parki, co wpływało na jego wizerunek. Wyjątkiem była natomiast szybka budowa dużej szkoły podstawowej i dwóch przedszkoli. Aleja Powstańców Warszawy, dzieląca historyczną Drabiniankę, ukształtowała współczesny obraz tej dzielnicy. W wyniku tego terminu Drabinianka zaczęto używać wyłącznie w odniesieniu do terenów po południowej stronie alei, co wpłynęło również na funkcjonowanie Rady Osiedla.

Wzdłuż alei Powstańców Warszawy możesz zauważyć kilka wieżowców, takich jak te należące do Spółdzielni Mieszkaniowej „Metalowiec” oraz SM „Energetyk”. W kierunku południowym dominują pozostałości starszej zabudowy. Obszar ten z kolei wciąż się rozwija, z nowymi domkami jednorodzinnymi, a także niewielkimi blokami mieszkalnymi na ulicach Kwiatkowskiego, Grabskiego, Nowowiejskiej oraz Siennej. Niedawno zakończono budowę nowych bloków na ul. Jazowej. Z porządku przestrzennego dzielnicy wyłania się zalew na Wisłoku, powstały w 1971 roku dzięki budowie mosto-zapory wzdłuż al. Powstańców Warszawy.

Na terenie tego obszaru znajduje się również miasteczko domów studenckich Uniwersytetu Rzeszowskiego przy ul. Cichej. Na początku lat 70. planowano budowę również obiektów dydaktycznych dla uczelni, jednak plany te zostały zaniechane z powodu rozpoczęcia poszukiwań ropy naftowej oraz gazu ziemnego w dzielnicy. Obecnie funkcjonuje tu jedna z dwóch kopalni gazu ziemnego w Rzeszowie, zlokalizowana w Drabiniance, która dysponuje 9 z 10 aktywnych odwiertów, a jej zasoby szacuje się na około 10 miliardów metrów sześciennych gazu.

Gaz pozyskiwany z tego terenu zasila sieć rzeszowską oraz okoliczne miejscowości na południe od Rzeszowa, a przewidywana eksploatacja ma trwać jeszcze od 35 do 50 lat. Na Drabiniance działa także Ochotnicza Straż Pożarna, która zaczęła swoją działalność w 1925 roku i ma siedzibę w remizie strażackiej oraz w obecnym Domu Kultury Drabinianka.

Interesującym faktem jest, że teren Drabinianki przecina równy południk 22°00′E oraz równoleżnik 50°00′N. Historia wsi Drabinianka sięga roku 1423, kiedy to została po raz pierwszy odnotowana w źródłach historycznych. Była wtedy posiadłością dóbr tyczyńskich Ottona z Pilczy i jednocześnie najbardziej na północ wysuniętą osadą ziemi sanockiej. W ciągu stuleci wieś wielokrotnie stawała się celem najazdów obcych wojsk, w tym Tatarów oraz Turków, jak miało to miejsce w 1498 roku.

Na skutek działań wojennych, ale także częstych katastrof naturalnych, takich jak powodzie, gradobicia i plagi szarańczy, lokalna społeczność zmagała się z licznymi wyzwaniami. W XV wieku, za sprawą Spytka Ligezy, w Drabiniance funkcjonowały już karczma i młyn. Statystyki z tamtego okresu wskazują na rozwój wsi: w 1761 roku było 51 gospodarstw, a do 1824 roku wzrosła ich liczba do 197.

Ważnym punktem handlowym była droga z Rzeszowa do Tyczyna, biegnąca wzdłuż rzeki Wisłok i łącząca Drabiniankę z Zalesiem. Na przestrzeni lat, miejscowość była podzielona przez niwy, takie jak Pasternik, Szopiska, Kaczeniec, Zagumnie, Katy oraz inne. We wsi znajdowała się również filialna szkoła ludowa oraz kasa zapomogowo-pożyczkowa. Ruiny szkoły można było jeszcze niedawno dostrzec w pobliżu figury Matki Bożej przy ulicy Kwiatkowskiego.

Od 1924 roku, dzięki inicjatywie Józefa Pacześniaka oraz Antoniego Domine, na Drabiniance działa Ochotnicza Straż Pożarna. Na przestrzeni lat historia wsi została uwieczniona tablicą pamiątkową, upamiętniającą przyłączenie nowych terenów; pierwsza część Drabinianki włączona została do miasta w 1902 roku, a pozostałe fragmenty dołączono po II wojnie światowej.

Teren, w którym niegdyś znajdowała się wioska, obecnie jest fragmentem Nowego Miasta, a jej wspominki tkwią w pozostałych drewnianych budynkach oraz kapliczce nieopodal przychodni na ul. Rejtana oraz w nazwie przystanku – Czekaj. Warto zwrócić uwagę, że Drabinianka posiada własne godło, przedstawiające niebieską tarczę z dwoma białymi krzyżami po bokach oraz rysunkiem drabiny pośrodku. W 2007 roku na terenie dzielnicy utworzono nową parafię, a od wiosny 2008 roku trwają prace nad domem parafialnym i plebanią.

Na koniec, warto dodać, że w 1946 roku w Drabiniance przyszedł na świat Jan Domarski, piłkarz grający na pozycji napastnika, który stał się reprezentantem Polski oraz zdobywcą trzeciego miejsca w mistrzostwach świata w Niemczech w 1974 roku.

---

Oceń: Drabinianka

---