Emil Granat, urodzony 25 czerwca 1928 roku w Staroniwie, które obecnie jest częścią Rzeszowa, był znaczącą postacią w polskiej literaturze jako poeta.
Jego twórczość, której główną formą była poezja, pozostawiła trwały ślad w polskim środowisku artystycznym. Zmarł 3 lipca 1992 roku, a jego dorobek literacki wciąż inspiruje wielu współczesnych twórców.
Życiorys
Emil Granat urodził się w rodzinie osadzonej w polskiej tradycji literackiej. Jego rodzice, Andrzej, który przyszedł na świat 1 kwietnia 1883 roku w Uściankach oraz Maria Żyradzka, urodzona w 1886 roku, wspólnie przyjęli na świat dzieci, w tym Emila, najmłodszego syna.
W 1914 roku pojawił się na świecie ich pierwszy syn, Władysław, a następnie Emil Granat, który był szóstym dzieckiem w tej rodzinie. W obliczu licznego rodzeństwa, z piątki dzieci, zaledwie trzech braci dorosło dojrzałego wieku: najstarszy Władysław, Eugeniusz oraz Emil. Dwoje braci oraz siostra zmarli we wczesnym dzieciństwie, co wzmocniło więzi między pozostałymi członkami rodziny.
W 1956 roku Emil związał się małżeństwem z Józefą Kowalską, urodzoną w 1935 roku. Para doczekała się dwóch synów: Lesława Antoniego Granata, który przyszedł na świat 8 kwietnia 1958 roku oraz Zbigniewa Pawła Granata, urodzonego 9 lutego 1966 roku. Emil miał also przyjemność być dziadkiem, gdyż z jego najstarszego syna Lesława urodzili się dwaj wnukowie: Marcin Mateusz Granat, który 3 listopada 1989 roku rozpoczął swoją karierę muzyczną oraz Magdalena Elżbieta Granat, urodzona 5 listopada 1990 roku.
W roku 1949 Emil Granat zdobył stypendium literackie przyznawane przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Swoją literacką karierę rozpoczął w 1952 roku, debiutując w warszawskim tygodniku społeczno-literackim „Wieś”. Jego dalsza twórczość związana była z rzeszowskim ośrodkiem KKMP, gdzie związał się z działalnością tego miejsca od 1960 roku.
Granat miał na koncie publikacje w wielu renomowanych czasopismach, w tym „Widnokrąg”, „Głos Młodzieży Wiejskiej”, „Kamen” oraz „Nowiny Rzeszowskie”. Jego poezja była również publikowana pośmiertnie w takich gazetach jak „Aspekt” czy „Głos Rzeszowa”, a także w nowojorskim „Nowym Dzienniku”.
W 1979 roku poeta został przyjęty do Związku Literatów Polskich, członkiem którego był do 1982 roku. Kiedy ZLP został rozwiązany, przystąpił do opozycji literackiej, a po utworzeniu Stowarzyszenia Pisarzy Polskich stał się jego aktywnym członkiem.
Wielkie uznanie zyskały jego prace, które znalazły się w zbiorach takich jak „Rzeszowski arkusz poetycki” (1966), „Gwoźnica. II Almanach poetów rzeszowskich” (1969), „Almanach literacki KKMP” (1970), a także w antologii „Wiersze z Rzeszowskiego” (1974) oraz publikacji „Varia: od romantyzmu ku współczesności” (2020).
Twórczość Granata była obecna także w mediach radiowych. Jego tekst „Odyseusze nie wypłyną” był emitowany w 1968 roku przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa. Po jego śmierci, w 1993 roku, Radio Rzeszów przygotowało audycję poświęconą jego twórczości, a w 1996 roku Telewizja Rzeszów wyemitowała program zatytułowany „Rozmowa z matką, czyli poemat polski”.
O twórczości Emila Granata wspominają także takie postacie jak Jan Grygiel, Halina Barbara Klein, Maciej Krassowski, Mieczysław Łyp, Leszek Żuliński, Józef Nowakowski, Andrzej Żmuda, Gustaw Ostasz oraz Elżbieta Mazur.
Twórczość
Emil Granat to niezwykle utalentowany poeta, który pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki. Jego twórczość obejmuje sześć tomów poezji, które ukazały się na przestrzeni wielu lat.
Poniżej znajdują się tytuły jego opublikowanych dzieł:
- Wracając Ziemią, WŁ, Łódź 1968,
- Narracje, LSW, Warszawa 1978,
- Portret przestrzenny, KAW, Warszawa 1982,
- Sceny w antrakcie, Rzeszów 1992,
- Rozmowa z Matką, czyli poemat polski, Rzeszów 1996 – wydany pośmiertnie,
- Bolesne tony, Rzeszów 2018 – wybór wczesnych wierszy poety.
Oprócz tych dzieł, Granat stworzył także wiele innych tekstów, które pozostały nieopublikowane. Wśród nich znajdują się:
- Kontrakty,
- Sonety imienne,
- Bajki nie bajki,
- Karuzela bigos kiszka.
Każdy z jego tomów jest refleksją na temat otaczającego świata i zapisuje emocje, które towarzyszą każdemu z nas. Granat w swoich wierszach potrafił uchwycić istotę ludzkiego doświadczenia.
Wybrane nagrody
W 1993 roku, pośmiertnie, Emil Granat został uhonorowany Nagrodą Literacką Miasta Rzeszowa I stopnia za swoją obszerną i znaczącą twórczość.
Przypisy
- Elżbieta Mazur, Przestrzeń i miejsce w poezji Emila Granata, [w:] Anna Janicka, Kazimierz Maciąga, Janusz Pasterski (red.), „Varia: od romantyzmu do współczesności”, tom 2, Rzeszów 2020 r., ISBN 978-83-7996-841-1.
- Anna Janicka, Kazimierz Maciąga, Przestrzeń i miejsce w poezji Emila Granata, [w:] Janusz Pasterski (red.), Varia: od romantyzmu do współczesności, tom 2, Rzeszów 2020 r., s. 541-555, ISBN 978-83-7996-841-1.
- a b c d e f Emil Granat, Bolesne tony, Lesław Granat (red.), Rzeszów 2018 r., ISBN 978-83-946119-9-6.
- WIMBP w Rzeszowie – Bazy danych [online], serwisy.wimbp.rzeszow.pl [dostęp 22.10.2016 r.].
- Wydarzenia – Uniwersytet Rzeszowski [online], www.ur.edu.pl [dostęp 22.10.2016 r.] [zarchiwizowane 16.07.2018 r.].
- Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego [online], ifp.univ.rzeszow.pl [dostęp 22.10.2016 r.] [zarchiwizowane 22.10.2016 r.].
- E.E. Granat, Za rzeką, „Profile”, 1980 r., s. 17.
- Elżbieta Mazur, „Rozpoznania”. O twórczości poetyckiej Emila Granata, Rzeszów 2001 r.
- „Opowieść matki. (Ballada)”, Wieś 1952 nr 37.
- „Rozpoznania”. O twórczości poetyckiej Emila Granata, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2001 r., s. 33.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Justyna Steczkowska | Mirosława Semeniuk-Podraza | Piotr Krupa (motoparalotniarz) | Andrzej Żmuda | Halina Chmielewska | Michalina Janoszanka | Dariusz Pado | Marian Wojturski | Witold Zakrzewski (malarz) | Wanda Gołkowska | Grzegorz Kwiecień | Gustaw Fiszer | Leopold Löffler | Maria Piech | Edmund Zechenter | Jarosław Odrowąż-Pieniążek | Krzysztof Napiórkowski | Joanna Lech | Jacek Napiórkowski | Grażyna KaniaOceń: Emil Granat