Gustaw Fiszer

---

Życiorys

Gustaw Fiszer, syn urzędnika austriackiego, który pełnił funkcję poborcy podatkowego w Rzeszowie, pochodził z rodziny niemieckiej, która zasymilowała się w Galicji. Jego matka wychowywała go w duchu kultury polskiej, co znacząco wpłynęło na jego życie osobiste oraz zawodowe.

W latach 1861–1863 uczęszczał do Wyższego Gimnazjum w Rzeszowie. W 1863 roku wstąpił do oddziału powstańczego Żuawów śmierci Rochebruna w Ojcowie, zaciągając się wraz z przyjaciółmi, wśród których byli późniejsi aktorzy Edward Webersfeld, Marceli Zboiński oraz Aleksander Podwyszyński. Fiszer walczył w oddziale Kurowskiego i uczestniczył w bitwach pod Miechowem oraz Andrzeja Łopackiego, Witolda Rogoyskiego, gen. Dionizego Czachowskiego, m.in. w okolicach Stefankowa, Bori i Rzeczniowa. Po porażce powstania spędził chwilę na Węgrzech, a następnie powrócił do Rzeszowa.

Po powrocie z Węgier do Rzeszowa związał się z trupą aktorską Józefa Bendy. W 1868 roku zadebiutował w Krakowie, a następnie, od września 1872, występował we Lwowie. Swoim talentem wzbogacił repertuar teatralny, pisząc kilka sztuk, takich jak Jan Kiliński, Kri-kri oraz Kropla atramentu. Jego utwory były prezentowane przede wszystkim we Lwowie. Wśród jego twórczości znajdowały się także felietony oraz skecze, które publikował w takich gazetach jak „Gazeta Lwowska”, „Kurier Warszawski” oraz „Tygodnik Literacki”. W 1898 roku Wilhelm Zukerkandl opublikował jego wspomnienia, które nosiły tytuł Ze szpitalnej celi i były humorystycznym zbiorem anegdot związanych z teatrem.

Jako komik, Gustaw Fiszer zyskał popularność dzięki odgrywaniu postaci typowych dla Galicji oraz Żydów. Jego role, takie jak Arendarz w „Emigracji chłopskiej” czy Bankier w „Złym ziarnie”, przyciągały liczne rzesze widzów. Jego benefisy zawsze przyciągały tłumy, a monologi satyryczne cieszyły się szczególnym uznaniem publiczności.

Debiut aktorski Fiszera odbył się u boku Webersfelda u Konstantego Łobojki w 1863 roku, choć jego oficjalny debiut przypisuje się rolom zagranym u Józefa Bendy w 1867 roku. W kolejnych latach występował w teatrach prowincjonalnych, pracując z Piotrem Woźniakowskim i Miłoszem Stenglem w Stanisławowie, a także w Jarosławiu, gdzie współpracował z Heleną Modrzejewską. W latach 1868-1872 pracował w Teatrze Polskim we Lwowie, gdzie rozwijał swój talent.

Fiżer był również niezwykle utalentowanym wykonawcą ról w sztukach Moliera oraz Fredry, występując na licznych scenach, w tym w Warszawie, Krakowie i Lwowie, a także w Petersburgu w 1882 roku w zespole A. Łukowicza oraz na prowincji, podróżując z teatrem po całej Galicji (wraz z tzw. Teatrem Dziesięciu Miast, obejmującym Złoczów, Brody, Tarnopol). W 1907 roku Fiszer obchodził 40-lecie pracy artystycznej, które było świętowane w teatrze lwowskim.

W styczniu 1913 roku na jego grobie na Cmentarzu Łyczakowskim postawiono pomnik z popiersiem brązowym, które zostało wykonane przez Tadeusza Błotnickiego. Niestety, popiersie to zostało skradzione i zniszczone przez Józefa Mrowińskiego w 1913 roku, o czym informowała ówczesna prasa. W styczniu 2021 roku, na podstawie wcześniejszych relacji, odtworzono jego popiersie w kamieniu, a inicjatorami tego projektu byli aktorzy Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Nowa rzeźba została stworzona przez lwowskiego rzeźbiarza Jarosława Skakuna. W niektórych relacjach można spotkać również informację o tym, że pierwotne popiersie zostało skradzione i zdewastowane w 1943 roku, w czasie hitlerowskiej okupacji Lwowa.

---

Oceń: Gustaw Fiszer

---