Romuald Starkel

---

Życiorys

Dzieciństwo i wczesna młodość

Romuald Starkel był jednym z dzieci Józefa Starkela (1807–1875), uznanego lekarza nadwornego, który zyskał sobie szacunek w społeczności w Przeworsku. Jego ojciec był także zaangażowany w działalność społeczną, oświatową oraz gospodarczą. Matką Romualda była Felicja z Sas Jaworskich. W latach 1841–1847 rodzina przebywała w Tarnowie, następnie przeniosła się do Rzeszowa (1847–1855), aż do powrotu do Tarnowa w 1855 roku. Romuald uczęszczał do tarnowskiego gimnazjum od 1860 do 1868 roku, zdobywając wiedzę i umiejętności, które później zaowocowały zdanym egzaminem dojrzałości z odznaczeniem. To właśnie w tym okresie dokonał tłumaczenia z języka niemieckiego utworu Franza Hoffmanna pt. „Ciężka próba”, który skierował do młodzieżowej publiczności, a jego publikacje ukazały się w Brodach (1868) oraz Lwowie (1894, 1901).

Okres studiów

Starkel podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie zgłębiał zarówno dzieje powszechne, jak i literaturę polską. W gronie jego wykładowców znajdowali się znani akademicy, m.in. Henryk Zeissberg, Ksawery Liske oraz Antoni Małecki. W latach 1873–1874 studiował również na Uniwersytecie Wiedeńskim, biorąc udział w wykładach prowadzonych przez Franca Miklošiča, specjalistę w zakresie gramatyki porównawczej języków słowiańskich, oraz Karla J. Schröera. W trakcie studiów stworzył sprawozdanie zatytułowane „Dział szkolny na wystawie powszechnej w Wiedniu 1973”, które ukazało się w Lwowie w 1874 roku. W styczniu 1874 roku zakończył studia, zdając egzamin na nauczyciela języka polskiego i niemieckiego.

Praca nauczycielska

Już w roku 1871 Romuald Starkel rozpoczął swoją działalność pedagogiczną jako zastępca nauczyciela w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie. Po zakończeniu studiów, w 1874 roku, nauczając języka polskiego i niemieckiego, związał się z Wyższą Szkołą Realną w Krakowie. Następnie, od 1875 roku, pracował w C. K. Wyższej Szkole Realnej we Lwowie, gdzie w 1879 roku otrzymał tytuł profesora, pełniąc tę funkcję aż do swojej śmierci. W latach 1885–1887 uczył także stylistyki polskiej i niemieckiej w Miejskiej Szkole Przemysłowo-Handlowej, jak również w Miejskiej Szkole Wydziałowej Żeńskiej. Starkel był uważany za nauczyciela pasjonata, charakteryzującego się ujmującym sposobem bycia oraz dużą sympatią wśród młodzieży.

Oprócz pracy bezpośrednio z uczniami, Romuald angażował się w opracowywanie podręczników oraz działalność w Towarzystwie Pedagogicznym w Lwowie. Był aktywnym członkiem Zarządu Głównego TP w latach 1876 oraz w latach 1880-1881, pełniąc także funkcję sekretarza w latach 1877–1879 oraz 1885.

Praca literacka i wydawnicza

Już w czasie studiów, Starkel zyskał uznanie, co zaowocowało poleceniem go przez Antoniego Małeckiego do pracy nad kopiowaniem Acta Tomiciana. Oprócz tego, aktywnie publikował swoje artykuły i został członkiem redakcji „Dziennika Lwowskiego” w 1870 roku. W 1871 roku współpracował z Władysławem Bełzą oraz Bronisławem Zawadzkim, co zaowocowało powstaniem czasopisma „Świt. Tygodnik Naukowy, Literacki i Artystyczny”, które ukazywało się przez krótki czas. W latach 1875–1876 związany był z tygodnikiem „Szkice Społeczne i Literackie”, gdzie zamieścił swoją pierwszą recenzję poświęconą „Poezji Marii Bartusówny” z 1876 roku. Starkel był również członkiem Koła Literackiego, które później przekształciło się w Koło Literacko-Artystyczne, i przez kilka lat pełnił funkcję wiceprezesa. W roku 1886 został redaktorem naczelnym tygodnika „Szkoła”, będącego organem Towarzystwa Pedagogicznego, wydawanym przez lwowskiego księgarza Karola Wilda. Dodatkowo, pełnił również rolę korektora dla wszystkich wydawnictw szkolnych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

W ramach swojej pracy literackiej Starkel stworzył wiele publikacji, w tym podręczniki szkolne i opowiadania dla młodzieży. Wśród jego dzieł znajdują się:

• Geografia powszechna. Podręcznik do nauki w szkołach średnich; tłumaczenie z niemieckiego wspólnie z Ludomiłem Germanem; autor: Vinzenz Fereri Klun (Lwów 1875, 1878),
• Nauka prowadzenia ksiąg i korespondencji przemysłowej oraz ekspedycji telegraficznej, pocztowej i kolejowej do użytku uczniów szkół przemysłowych i samoistnych rękodzielników (Lwów 1885),
• Polska książka do czytania dla szkół wydziałowych i wyższych klas szkół ludowych; wspólnie z Franciszkiem Próchnickim; tom 4 dla klas VIII (Lwów 1886), tom 1–3 dla klas V–VII (Lwów 1887–1890),
• Gawędy dziadunia. Zajmujące opowiadania o najciekawszych odkryciach, wynalazkach i sławnych ludziach (Lwów 1881),
• Szanuj ojców spuściznę! Powiastka z życia ludu wiejskiego (Lwów 1882, 1907),
• Opowiadanie o królu Janie Sobieskim. W 200-letnią rocznicę oswobodzenia Wiednia (Lwów 1883, wyd. 3 Lwów 1907),
• Po kweście (Lwów 1880, 1907),
• Na przednówku, prawdziwa historia z życia ludu naszego (Lwów 1884),
• Z czasu powodzi (Lwów 1884),
• Po obłokach, opowiadanie dla młodzieży (Lwów 1885).

Życie prywatne

Romuald Starkel zawarł swoje pierwsze małżeństwo z Eugenią Wild, która była córką jego współpracownika oraz bliskiego przyjaciela, Karola Wilda. Niestety, ich związek okazał się krótki, ponieważ Eugenia zmarła wkrótce po porodzie.

W 1881 roku Starkel po raz drugi ożenił się z Władysławą Boczkowską, która była córką lwowskiego kupca. Z tego małżeństwa para doczekała się upragnionej trójki dzieci.

Jednakże, od wiosny 1887 roku, mężczyzna zmagał się z poważnymi problemami zdrowotnymi. Pomimo swojego stanu, kontynuował pisanie oraz redagowanie wydawnictw, co świadczy o jego pasji i oddaniu do pracy.

Starkel zmarł w marcu 1888 roku, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia bliskich, ale i trwały ślad w polskiej kulturze.

---

Oceń: Romuald Starkel

---