Feliks Jan Szczęsny Morawski, urodzony 15 maja 1818 roku w Rzeszowie, to postać niezwykle ważna w historii Polski. Jego życie, które zakończyło się 10 kwietnia 1898 roku w Starym Sączu, obfitowało w różnorodne pasje i talenty. Morawski był nie tylko historykiem, ale również pisarzem, malarzem oraz etnografem.
Jego działalność artystyczna i naukowa miała znaczący wpływ na rozwój polskiej kultury i nauki w XIX wieku.
Życiorys
Feliks Jan Szczęsny Morawski przyszedł na świat jako syn Ignacego, znanego cechmistrza cechu rzeszowskich rzeźników, oraz Katarzyny z Jezierskich. Jego dzieciństwo ukształtowało się w duchu rzymsko-katolickim oraz w tradycji narodowej. Po ukończeniu gimnazjum w Rzeszowie, rozpoczął studia prawnicze we Lwowie, gdzie równocześnie podjął naukę malarstwa pod okiem Jana Maszkowskiego (1793–1865).
Po półtorarocznej przerwie spowodowanej chorobą, w roku 1840, kontynuował studia artystyczne w Akademii Wiedeńskiej. W tym samym czasie, w wiedeńskiej Bibliotece Nadwornej, pogłębiał swoją wiedzę w zakresie historii i archeologii, zdobywając umiejętności konserwacji dóbr kultury. Z powodu złego stanu zdrowia opuścił Wiedeń po trzech latach, obejmując stanowisko konserwatora rycin w bibliotece Aleksandra Batowskiego w Odnowie koło Kulikowa. Pełniąc rolę sekretarza swojego pracodawcy, związał się z lwowskim środowiskiem literackim i historycznym, które zafascynowało go i zainspirowało do działania.
Od roku 1847 Morawski pełnił funkcję kustosza zbiorów artystycznych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Jego działalność w mieście trwała od 1847 do 1852 roku i obfitowała w różnorodne projekty, w tym podróże po Galicji, podczas których skupił się na rysowaniu zabytków. Stworzył wiele portretów, obrazów o tematyce religijnej oraz scen rodzajowych. Wykonał także rysunkowe portrety znanych lwowskich osobistości, a także namalował obraz przedstawiający Trójcę Świętą, który znajduje się w Kościele Świętej Trójcy w Rzeszowie.
Po odejściu z Ossolineum w roku 1851, Morawski pozostawał we Lwowie do połowy 1852 roku, współpracując z lokalnymi gazetami. Po krótkim pobycie w Rzeszowie, ze względów zdrowotnych, na końcu 1852 roku osiedlił się na Sądecczyźnie, gdzie pozostawał aż do swojej śmierci. Początkowo był administratorem wsi Kamionka Wielka, a od 1857 roku krótko mieszkał w Starym Sączu oraz dzierżawił inne miejscowości, jak Stronie i Świdnik. W 1861 roku osiedlił się na stałe w Nowym Sączu.
Morawski aktywnie uczestniczył w tworzeniu treści do 28-tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda, wydawanej w latach 1859-1868, gdzie jego nazwisko figuruje w pierwszym tomie z 1859 roku. Pisał prace dotyczące sztuki, historii oraz starożytności. Wśród jego znaczących osiągnięć znalazła się monografia Starego Sącza pt. Sądecczyzna (tom 1 z 1863, tom 2 z 1865), a także powieść historyczna Pobitna pod Rzeszowem, przedstawiająca realia konfederacji barskiej z 1769 roku (Kraków 1864). Do jego innych ważnych dzieł należą: Arianie polscy (1906), Sądecczyzna za Jagiellonów, Pra-Sławianie i pra-Łotwa, Świat boży i życie na nim (1871), Wyrazy fenickie w mowie polskiej (1885).
Był także zaangażowany patriotycznie, co znalazło wyraz w jego członkostwie w Gwardii Narodowej we Lwowie w roku 1848 oraz w uczestnictwie w powstaniu styczniowym.
Zmarł w Starym Sączu, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny oraz literacki.
Wybrane dzieła
Feliks Jan Szczęsny Morawski to wybitny autor, który pozostawił po sobie wiele wartościowych dzieł. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Pobitna pod Rzeszowem: Powieść prawdziwa z czasów Konfederacji Barskiej z roku 1769, Kraków: nakładem Autora, 1864, s. 382. ISBN 83-919233-8-X, ISBN 978-83-919233-8-2. OCLC 169901579,
- Sądecczyzna (1): Kraków: nakładem Autora, 1863, s. 249. OCLC 615174827,
- Sądecczyzna (2): Sądecczyzna za Jagiellonów z miastami spiskimi i księstwem oświęcimskiem, Kraków: nakładem Autora, 1865, s. 382. OCLC 615174864,
- Publikacje Feliksa Jana Szczęsnego Morawskiego są również dostępne w serwisie Polona.pl.
Przypisy
- a b JanJ. Rzońca JanJ., Szczęsny Morawski - historyk Sądecczyzny i pogranicza polsko-węgierskiego (słowackiego), „Acta Historica Neosolinsia”, 1, Banská Bystrica: Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici, 1998, s. 170-183, ISBN 80-8055-205-3 [dostęp 31.01.2024 r.]
- "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Michał Jaskólski | Waldemar Hładki | Władysława Jaworska | Jan Filipek | Krzysztof Lipiński (germanista) | Barbara Greszczuk | Henryk Rowid | Jadwiga Majówna | Tadeusz Biliński (nauczyciel) | Lidia Brydak | Miłosz Pękala | Jacek Szmatka | Kazimierz Gołba | Walter Żelazny | Piotr Pasterczyk | Joanna Barłowska | Tomasz Szarek | Ludwik Hordyński | Dobiesław Nazimek | Walenty LitwińskiOceń: Feliks Jan Szczęsny Morawski