Bolesław Smela to postać niezwykle ważna w polskim świecie sztuki, który swoją karierę zbudował jako aktor teatralny, filmowy i telewizyjny oraz reżyser.
Urodził się 13 lutego 1919 roku w Rzeszowie, a swoje życie zakończył 30 lipca 1987 roku w Skolimowie.
Jego działalność artystyczna pozostawiła trwały ślad w polskim teatrze oraz kinematografii.
Życiorys
13 lutego 1919 roku w Rzeszowie przyszedł na świat Bolesław Smela. Wychowany w rodzinie chłopskiej, w 1945 roku zakończył edukację w Liceum Handlowym w Rzeszowie. Był samoukiem, co uczyniło go wyjątkowym w świecie teatru. Debiut aktorski miał miejsce 10 listopada 1945 roku, kiedy to zaprezentował swoją talent w roli Fon Kostryna w sztuce „Balladyna” autorstwa Juliusza Słowackiego, w reżyserii Wandy Siemaszkowej oraz Bronisława Skąpskiego, na deskach Teatru Ziemi Rzeszowskiej.
W 1948 roku Smela pomyślnie zdał egzamin eksternistyczny na PWST w Krakowie. Pierwsze kroki stawiał w takich teatrach jak: Teatr Ziemi Rzeszowskiej w latach 1945-1946, Miejskie Teatry Dramatyczne w Krakowie (1946–1948), a potem w Teatrze Polskim w Poznaniu (1948-1949). Następnie przez 10 sezonów był związany z Teatrem Śląskim w Katowicach.
W sezonie 1959/1960 występował w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, a rok później powrócił do Katowic. Jego kariera obejmowała również występy w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu (1961/1962), Teatrach Dolnośląskich w Jeleniej Górze (1962/1963) oraz w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (1963/1964).
W latach 1964–1967 był związany z Teatrem Ludowym w Nowej Hucie, zaś w kolejnych latach występował w różnych znanych teatrach, w tym: Starym Teatrze w Krakowie oraz Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi.
W latach 1972-1974 Smela grał w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, a następnie od 1977 do 1985 roku były to występy w Teatrze Powszechnym w Warszawie.
W Teatrze Śląskim w Katowicach smela podjął także próbę reżyserską, choć nigdy nie sprawował tej funkcji zawodowo. Był aktorem charakterystycznym, często obsadzanym w rolach drugoplanowych oraz w epizodach.
Oprócz występów teatralnych, Smela zyskał również uznanie w Teatrze Telewizji. Jego osiągnięcia artystyczne obejmują udział w wielu znanych spektaklach, takich jak „Cymbelin” w reż. Jerzego Jarockiego (1968), „Zygmunt August” według Stanisława Wyspiańskiego w reż. Zygmunta Hübnera (1969), czy „Gracz” Fiodora Dostojewskiego w reż. Bogdana Hussakowskiego (1970).
Jego dorobek artystyczny obejmował wiele znaczących ról m.in. w „Klątwie” Stanisława Wyspiańskiego (1970) oraz „Pigmalionie” George’a Bernarda Shawa (1971), w którym wystąpił jako Alfred Doolittle. Smela grał także w dziełach takich jak „Wariat i zakonnica” Witkacego jako profesor Waldorf (1972), „Czajka” Antona Czechowa (1975) oraz „Czarownice z Salem” w reż. Zygmunta Hübnera (1979).
Bolesław Smela zmarł 30 lipca 1987 roku w Skolimowie, a jego pamięć jest czczona poprzez miejsce spoczynku w kwaterach aktorów na cmentarzu w tym miejscu.
Filmografia
W filmografii Bolesława Smeli znajduje się wiele znakomitych ról, które na zawsze zapisały się w pamięci widzów. Lista jego osiągnięć przedstawia się następująco:
- Czerwone berety (1962) – major Bilewicz,
- Stawka większa niż życie (serial telewizyjny) (1968) – wysłannik z „Centrali” (odc. 10. W imieniu Rzeczypospolitej),
- Co jest w człowieku w środku (1969) – proboszcz,
- Sędziowie. Tragedya (1974) – dziad, ojciec Jewdochy,
- Pasja (1977) – Jakub Szela,
- Wśród nocnej ciszy (1978) – Bolesław Raster, preparator zwłok,
- Klincz (1979) – Tadeusz „Pałka” Pałczyński,
- Jeśli serce masz bijące (1980) – dziadek Pacuła,
- Stacja (1981) – stary.
Każda z tych ról podkreśla talent artysty oraz jego umiejętność wcielania się w różnorodne postacie, co czyni go osobowością wyjątkową w polskim kinie.
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
W ciągu swojej kariery Bolesław Smela zdobył wiele waŝnych odznaczeń i wyróżnień, które potwierdzają jego wybitne osiągnięcia artystyczne oraz zaangażowanie w rozwój polskiej sceny teatralnej.
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979),
- Złoty Krzyż Zasługi (1953),
- Wyróżnienie na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych za rolę Malleya w spektaklu Zwykła sprawa Adama Tarna w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1951),
- Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za role: tytułową w spektaklu Mazepa Juliusza Słowackiego i Stryżenia w Zagładzie eskadry Aleksandra Korniejczuka w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1953),
- Nagroda na III Wrocławskim Festiwalu Teatralnym za rolę Jegora Bułyczowa w spektaklu Bułyczow, Dostigajew i inni Maksima Gorkiego w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu (1962).
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Adam Asanov | Fred Zinnemann | Krystyna Lenkowska | Jerzy Bandrowski | Grażyna Kania | Jacek Napiórkowski | Joanna Lech | Krzysztof Napiórkowski | Jarosław Odrowąż-Pieniążek | Edmund Zechenter | Zygmunt Kisielewski | Adrian Ochalik | Marian Łącz | Krystyna Maciejewska (piosenkarka) | Konrad Materna | Jakub Pacześniak | Stanisław Domarski | Hubert Gotkowski | Michał Jurkiewicz | Jakub MrózOceń: Bolesław Smela