Stefan Zając był znaną postacią w historii Polski, urodził się 26 grudnia 1895 roku w Rzeszowie. Jego życie zakończyło się 29 lipca 1961 roku w Cieplicach Śląskich-Zdroju. Był podpułkownikiem piechoty w Wojsku Polskim oraz zaangażowanym działaczem niepodległościowym.
W trakcie swojej kariery wojskowej zyskał wiele zasług, a jego odwaga została doceniona poprzez nadanie mu Orderu Virtuti Militari, co potwierdza jego wpływ na kształtowanie się polskiej armii oraz walki o niezależność kraju.
Życiorys
Stefan Zając, podpułkownik, przyszedł na świat 26 grudnia 1895 roku w Rzeszowie, który wówczas pełnił rolę miasta powiatowego w Królestwie Galicji i Lodomerii. Był synem Szymona i Izabelli z Kowalskich. Wychowywał się w atmosferze sprzyjającej edukacji, a swoją naukę kontynuował w c. i k. Gimnazjum w Wadowicach.
W roku szkolnym 1913/1914 zakończył naukę w klasie VII, w trakcie której towarzyszyli mu tacy rówieśnicy jak Józef Ćwiertniak, Maksymilian Kamski, Franciszek Lenczowski, Bronisław Maszlanka oraz Bruno Olbrychtem. 10 listopada 1914 roku, wspólnie z Józefem Ćwiertniakiem, zdał egzamin dojrzałości, nazywany również wojenną maturą.
Do Wojska Polskiego został zrekrutowany z szeregów byłych Legionów Polskich. 26 kwietnia 1923 roku otrzymał przeniesienie do 19 pułku piechoty, z siedzibą we Lwowie, gdzie objął stanowisko dowódcy kompanii strzeleckiej. W dalszym etapie swojej kariery dowodził także szkołą podoficerską, a w sytuacji zastępczej batalionem.
30 maja 1927 roku został przeniesiony do 71 pułku piechoty w Zambrowie, gdzie zasiadł na fotelu dowódcy I batalionu. W dniu 18 lutego 1928 roku awansował na majora, otrzymując seniores za 1 stycznia tegoż roku oraz 46. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Zaledwie kilka miesięcy później, 5 maja, przeszedł do 40 pułku piechoty w Lwowie na stanowisko dowódcy I batalionu.
W marcu 1931 roku przeniesiono go ponownie do 19 pułku piechoty, gdzie piastował funkcję kwatermistrza. Na początku grudnia 1932 roku jego dalsza droga zawodowa doprowadziła go do Korpusu Ochrony Pogranicza. 16 grudnia tego samego roku objął dowództwo batalionu KOP „Dawidgródek”. 24 stycznia 1934 roku został awansowany na podpułkownika, z datą senioratu z 1 stycznia 1934 oraz 10. lokatą w korpusie oficerów piechoty.
W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku stał na czele 32 pułku piechoty podczas walk pod Gruduskiem oraz w defensywie Modlina. Po kapitulacji załogi wspomnianej twierdzy, która miała miejsce 29 września 1939 roku, znalazł się w niewoli niemieckiej. Przez pewien czas przebywał w Oflagu II A Prenzlau, a następnie w Oflagu II D Gross-Born, gdzie pełnił funkcję dowódcy II batalionu jenieckiego.
Po zakończeniu swojej walki i uwolnieniu z niewoli, Stefan Zając powrócił do Polski i zarejestrował się w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym Oddziale Wojewódzkim w Łodzi.
Ordery i odznaczenia
Ordery oraz odznaczenia, które otrzymał podpułkownik Stefan Zając, odzwierciedlają jego niezwykłe zasługi oraz zaangażowanie w służbie wojskowej. Poniżej przedstawiono szczegółowy spis tych wyróżnień:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 105,
- Krzyż Niepodległości – 9 stycznia 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1936 „za zasługi w służbie wojskowej”,
- Krzyż Walecznych – otrzymany czterokrotnie,
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdką,
- łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 6 sierpnia 1929.
Przypisy
- Zając Stefan. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 17.03.2024 r.]
- Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 17.03.2024 r.]
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 17.03.2024 r.]
- a b c d e Kolekcja ↓, s. 4.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23.05.1927 r., s. 146.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21.02.1928 r., s. 45.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26.04.1928 r., s. 137.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26.03.1931 r., s. 101.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 09.12.1932 r., s. 438.
- Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 15.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 24.01.1934 r., s. 1.
- Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 31.
- M.P. z 1932 r. nr 12, poz. 16.
- M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468.
- Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 13.
- M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- Kolekcja ↓, s. 3.
- Kolekcja ↓, s. 1 foto.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 06.08.1929 r., s. 240.
- Sprawozdanie 1914 ↓, s. 56.
- Sprawozdanie 1915 ↓, s. 43.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Stanisław Kowal (podoficer) | Stanisław Kruczek | Edward Cyran | Tadeusz Frączek | Jan Smertelnik | Roman Peszkowski | Dariusz Czekaj | Stanisław Mazan (strażak) | Erwin Kossowski | Antoni Sanojca | Adam Kowalski (żołnierz) | Mieczysław Kramarz | Tadeusz Gadulski | Stefan Jaworski (żołnierz) | Daniela Mierzwa | Edward Peszkowski | Florian Węglowski | Kazimierz Malak | Eugeniusz Andrzej Dąbrowski | Adam GajdekOceń: Stefan Zając (podpułkownik)