Edward Peszkowski

---

Życiorys

Edward Peszkowski przyszedł na świat w Rzeszowie jako syn Władysława, radcy apelacyjnego i adwokata (10.06.1849 – 16.07.1932), oraz Marii z Mireckich (31.10.1859 – 31.01.1944). Jako starszy brat Romana (1898–1940), który z tragicznych powodów został zamordowany w Katyniu, a także krewny Zygmunta oraz Zdzisława Peszkowskich, Edward stanowił część rodziny o znaczących tradycjach. W 1913 roku włączył się w działalność rzeszowskiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Peszkowski był oficerem rezerwy w artylerii polowej armii austro-węgierskiej, a jego macierzysty oddział stanowił Pułk Armat Polowych Nr 2. W 1918 roku ten pułk został przekształcony w Pułk Artylerii Polowej Nr 2. Na stopień podporucznika awansował z datą 1 stycznia 1918, a na porucznika z 1 maja tego samego roku. W tym samym roku, został przydzielony do Pułku Artylerii Polowej Obrony Krajowej Nr 45.

5 czerwca 1919 roku, Edward został przyjęty do Wojska Polskiego jako żołnierz byłej armii austro-węgierskiej, z zachowaniem posiadanego stopnia porucznika, przy czym miał zaliczone starszeństwo z 1 maja 1918. Nadano mu status rezerwy, a następnie powołano do służby czynnej w czasie wojny, przydzielając mu do 1 pułku artylerii polowej. Już 6 września 1919 roku został przeniesiony do Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych, a w dalszym czasie awansowano go do stopnia kapitana artylerii.

Na 1 czerwca 1921 roku Edward pełnił służbę w Oddziale I Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie i w związku z tą rolą posiadał tytuł adiutanta sztabowego. Jego oddziałem macierzystym był wtedy 21 pułk artylerii polowej z Krakowa, z kolei w 1924 roku wykonywał zadania w 22 pułku artylerii polowej w Rzeszowie. 18 lutego 1928 roku otrzymał awans na majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku, zajmując 9. lokatę w korpusie oficerów artylerii.

W 1928 roku pełnił funkcję kwatermistrza w 5 dywizjonie artylerii konnej w Krakowie, a 31 marca 1930 roku przeniesiono go do 1 pułku artylerii górskiej w Stryju na stanowisko dowódcy dywizjonu. Następnie, objął funkcję zastępcy dowódcy 1 pułku artylerii motorowej w Stryju. Na stopień podpułkownika awansowano go z datą 19 marca 1937 roku oraz z 8. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a w 1938 jego stanowisko określono jako „I zastępca dowódcy pułku”.

Po wybuchu II wojny światowej, Edward znalazł się w sztabie 24 Dywizji Piechoty. Po agresji ZSRR na Polskę, został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku, gdzie nosił numer 3954. Wiosną 1940 roku, padł ofiarą NKWD w Charkowie, a jego ciało pochowano w bezimiennej, zbiorowej mogile w Piatichatkach. Obecnie, w tym miejscu od 17 czerwca 2000 roku znajduje się oficjalny Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Krewny Edwarda, ksiądz Zdzisław Peszkowski, uczestniczył w 1991 roku w pracach ekshumacyjnych na miejscu pochówku jego oraz około 3800 innych polskich oficerów i przedstawicieli inteligencji. Jako więzień Kozielska, ksiądz Peszkowski mógł być również ofiarą zbrodni katyńskiej, ale udało mu się przeżyć. Postanowieniem z dnia 5 października 2007 roku, minister obrony narodowej Aleksander Szczygło, przyznał mu pośmiertnie stopień pułkownika z decyzją nr 439/MON, a ta informacja została ogłoszona 9 listopada 2007 roku w Warszawie w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Upamiętnienie

Edward i Roman Peszkowscy zostali uhonorowani poprzez umieszczenie symbolicznych inskrypcji na grobowcu rodzinnym, który znajduje się na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie. Upamiętnienie to miało swoje źródło w staraniach kuzyna braci, kapelana „Rodzin Katyńskich”, Zdzisława Peszkowskiego.

Na kościele św. Karola Boromeusza w Warszawie zawisła tablica, która także przypomina o ich wkładzie i honorze. Wyróżnienie to jest ważnym krokiem w kierunku zachowania pamięci o tych znaczących postaciach.

Podczas akcji „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, która miała miejsce 18 kwietnia 2009 roku, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zasadzono 21 Dębów Pamięci. Wśród nich znalazł się dąb poświęcony Edwardowi Peszkowskiemu, który został zasadzone przez wiceprezes Fundacji „Golgota Wschodu” w Warszawie, Teresę Walewską-Przyjałkowską.

Ordery i odznaczenia

Edward Peszkowski, jako postać o znaczących osiągnięciach, został odznaczony sytuacjami, które ukazują jego zaangażowanie oraz poświęcenie dla Polski. Poniżej przedstawione są szczególne ordery i wyróżnienia, które otrzymał w ciągu swojej kariery:

• Złoty Krzyż Zasługi – datowany na 10 listopada 1928 roku, przyznany „w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”,
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami, znajdujący się na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej,
• Srebrny Medal Waleczności 1 klasy,
• Krzyż Wojskowy Karola.

Te odznaczenia odzwierciedlają nie tylko osobiste osiągnięcia Peszkowskiego, ale także jego znaczenie w kontekście historycznym. Bez wątpienia, jego praca pozostawiła trwały ślad w historii Polski.

---

Oceń: Edward Peszkowski

---