Roman Peszkowski

Wojsko i służby mundurowe

Roman Emilian Marceli Peszkowski, znany z herbu Jastrzębiec, to postać, która na trwałe wpisała się w historię Polski. Urodził się 22 października 1898 roku w Rzeszowie, co stanowi punkt wyjścia jego życiowej drogi. Jako porucznik sanitarny Wojska Polskiego, Peszkowski pełnił ważną rolę w strukturach wojskowych, jednak jego życie zakończyło się tragicznie.

W obliczu dramatycznych wydarzeń II wojny światowej, Roman Peszkowski stał się jedną z ofiary zbrodni katyńskiej, ze znaczącą datą śmierci, przypadającą między 20 a 22 kwietnia 1940 roku w Katyniu. Jego historia to nie tylko tragiczny los człowieka, ale także odzwierciedlenie tragicznych losów wielu Polaków tamtego okresu.

Życiorys

Roman Peszkowski przyszedł na świat w Rzeszowie, jako syn radcy apelacyjnego oraz adwokata Władysława (10.06.1849-16.07.1932) oraz Marii z Mireckich (31.10.1859-31.01.1944). Miał młodszego brata, Edwarda Peszkowskiego (1891–1940), który został zamordowany w Charkowie. Dodatkowo był krewnym Zygmunta oraz Zdzisława Peszkowskich.

Roman ukończył gimnazjum w rodzinnym mieście, a następnie uzyskał niepełne wykształcenie medyczne. W czasie I wojny światowej wstąpił w szeregi armii austro-węgierskiej, a w lipcu 1920 roku, jako podchorąży sanitarny, służył w Szpitalu Mokotowskim. Po zakończeniu działań wojennych został powołany do rezerwy Wojska Polskiego i, w tym samym czasie, mianowany podporucznikiem sanitarnym.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył w 5 pułku piechoty Leg. Od 1921 roku był związany z VII batalionem sanitarnym. W roku 1927, osiągając stopień porucznika administracji, pełnił funkcję w dziale sanitarnym, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku oraz lokatą 36. W roku 1929, jako główny instruktor PCK, organizował oraz prowadził w całym kraju kursy przeciwgazowe, mające na celu szkolenie instruktorów oraz podinstruktorów drużyn ratowniczych.

Reprezentował również Zarząd Główny PCK na Walnych Zebraniach Członków PCK w różnych oddziałach, wygłaszając referaty dotyczące zadań oraz rozwoju organizacji. Ponadto, prowadził audycje w Polskim Radiu, gdzie omawiał działania PCK, jakie miały na celu udzielenie pomocy sanitarnej społeczeństwu w przypadku katastrof żywiołowych, konfliktów zbrojnych oraz zagrożeń związanych z wojną chemiczną.

Aktywnie uczestniczył w I Kongresie Ratownictwa, na którym podniesiono potrzebę utworzenia centralnego związku ratownictwa. W roku 1931 wciąż przynależał do 7 batalionu sanitarnego, a w kwietniu tego samego roku wybrano go do Komisji Rewizyjnej poznańskiego Oddziału LOPP. W roku 1933 jego przynależność to kadra zapasowa 9 Szpitala Okręgowego. W roku 1935 został zwolniony z zajmowanych stanowisk, pozostając bez przynależności służbowej, a następnie oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu, co z kolei przyczyniło się do jego przeniesienia w stan spoczynku.

W latach 1936–1939 był instruktorem w LOPP w Brześciu nad Bugiem, a w marcu 1939 roku został zmobilizowany do 9 Szpitala Okręgowego. Po agresji ZSRR na Polskę, która miała miejsce 17 września 1939 roku, Roman został wzięty do niewoli. W kwietniu 1940 roku figurował jako jeniec obozu w Kozielsku. Między 19 a 21 kwietnia 1940 roku został przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD – jego nazwisko znajdowało się na liście wywózkowej 035/2 poz 14 z dnia 16.04.1940 roku. Niestety, w ciągu kilku dni, pomiędzy 20 a 22 kwietnia 1940 roku, został zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim. Zmarł bez możliwości identyfikacji podczas ekshumacji, którą przeprowadzili Niemcy.

Upamiętnienie

Edward i Roman Peszkowscy zostali uhonorowani poprzez zamieszczenie inskrypcji na ich grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie.

W wyniku starań kuzyna obu braci, kapelana „Rodzin Katyńskich”, Zdzisława Peszkowskiego, na kościele św. Karola Boromeusza w Warszawie zamontowano tablicę ich upamiętniającą.

Minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, w decyzji Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 roku podjął decyzję o pośmiertnym awansie Romana Peszkowskiego na stopień kapitana. Uroczystość ta została ogłoszona 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w czasie wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Na zakończenie, warto wspomnieć o Dębie Pamięci, który został zasadzony przez Zespół Szkół Ekonomicznych przy ul. Hoffmanowej w Rzeszowie, co jest kolejnym dowodem na trwałe upamiętnienie ich dziedzictwa.

Ordery i odznaczenia

Roman Peszkowski został odznaczony wieloma wyróżnieniami za swoje zasługi oraz działalność.

  • srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 19 marca 1931 roku,
  • odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża.

Przypisy

  1. Na tabliczce dwa błędy: miejsce śmierci Edwarda powinno być „Charków”, nie „Katyń” oraz rok urodzenia Romana to 1898, a nie 1899, por. Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej. ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl. [dostęp 17.06.2024 r.]
  2. śp. WŁADYSŁAW PESZKOWSKI. www.grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 17.06.2024 r.]
  3. śp. MARIA PESZKOWSKA. www.grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 17.06.2024 r.]
  4. Edward Peszkowski. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 06.05.2023 r.]
  5. Roman Peszkowski. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 06.05.2023 r.]
  6. Grzegorz Łęcicki: Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012, s. 20–21.
  7. a b c d e f g УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 587.
  8. BeataB. Terczyńska BeataB., W Rzeszowie posadzono dąb pamięci zamorodowanego w Katyniu kapitana Peszkowskiego [online], Nowiny, 15.09.2009 r. [dostęp 05.10.2019 r.]
  9. Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 1165.
  10. „Dziennik Personalny” (R.1, nr 27), Warszawa, 21.07.1920 r., s. 603.
  11. Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa: MSWojsk., 1927, s. 24.
  12. „Kurjer Poznański” (R.24, nr 16), 10.01.1929 r., s. 6.
  13. „Dziennik Poznański” (R.71, nr 9), 11.01.1929 r., s. 4.
  14. „Kurjer Warszawski” (R.109, nr 72), 14.03.1929 r., s. 4.
  15. „Kurjer Warszawski” (R.109, nr 124), 07.05.1929 r., s. 8.
  16. „Dziennik Personalny” (R.12, nr 5), Warszawa, 03.08.1931 r., s. 280.
  17. „Dziennik Poznański” (R.73, nr 90), 19.04.1931 r., s. 5.
  18. „Dziennik Personalny” (R.14, nr 10), 15.09.1933 r., s. 190.
  19. „Dziennik Personalny” (R.16, nr 10), Warszawa, 04.07.1935 r., s. 93.
  20. „Kurjer Poznański” (R.25, nr 227), 17.05.1930 r., s. 18.
  21. „Dziennik Poznański” (R.71, nr 214), 17.09.1929 r., s. 4.
  22. JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 188.
  23. Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 473.
  24. Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 29.09.2019 r.]
  25. The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 131.

Oceń: Roman Peszkowski

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:24