Antoni Sanojca

---

Życiorys

Antoni Sanojca był synem Józefa i Marii z Szulców, osobą wyróżniającą się w swoim środowisku. Jego ojciec uczył łaciny i greki w gimnazjum, a matka miała korzenie w gdańskiej rodzinie kupieckiej. W 1910 roku rodzina przeprowadziła się do Lwowa, gdzie Antoni uczęszczał do C. K. VII Gimnazjum, a w 1903 roku ukończył tam sześć klas.

W czerwcu 1915 roku, w obliczu napięć wojennych, opuścił gimnazjum i 15 lipca wstąpił w Piotrkowie do Legionów Polskich. Działał w 9 kompanii III batalionu 6 pułku piechoty, walcząc na froncie pod Stochodem, Styrem oraz w bitwie pod Kostiuchnówką. Już w maju 1916 roku awansował na kaprala. W sierpniu doznał poważnego urazu, przez co musiał leczyć się przez trzy miesiące. Na przełomie 1916 i 1917 roku ukończył kurs oficerski w Dęblinie. Po kryzysie przysięgowym, od listopada 1917 roku, został wcielony do armii austriackiej, gdzie służył w 18 batalionie strzelców na terenach północnych Węgier i Ukrainy.

W 1918 roku Sanojca rozpoczął działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). 15 lipca tego samego roku zdezerterował z armii austriackiej i przez kilka tygodni pracował dla POW w Kijowie, po czym został wysłany do 4 Dywizji Strzelców Polskich jako instruktor. Od 1919 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu w 13 pułku strzelców polskich, uczestnicząc w walkach przeciwko Armii Czerwonej na terenie Odessy i Besarabii. Powrócił do Polski w czerwcu 1919 roku i szybko został adiutantem II batalionu 28 pułku Strzelców Kaniowskich.

W trakcie wojny polsko-ukraińskiej, a następnie podczas konfliktu z Sowietami brał udział w walkach na Wileńszczyźnie, pod Grodnem oraz na Mazowszu, w tym w obronie Warszawy i na Wołyniu. Od 1920 roku był adiutantem w XIX Brygadzie Piechoty. W czerwcu 1921 roku zdał maturę w IV Gimnazjum we Lwowie, a w listopadzie tego samego roku rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki Lwowskiej, które ukończył w 1926 roku, otrzymując tytuł inżyniera.

Po zakończeniu studiów, w 1926 roku, rozpoczął służbę w 23 pułku piechoty, a następnie w sztabie DOK II Lublin jako referent mobilizacyjny. W lipcu 1927 roku został dowódcą kompanii, a później adiutantem 26 pułku piechoty. W styczniu 1929 roku awansowano go na oficera ordynansowego dowódcy DOK VI Lwów, a we wrześniu 1930 roku został kierownikiem referatu lasów w sztabie DOK IX w Brześciu nad Bugiem. 15 kwietnia 1932 roku objął kierownictwo referatu budownictwa sportowego w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Ukończył również kurs oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Z dniem 25 listopada 1933 roku trafił do 26 pułku piechoty, a od 1936 roku dowodził batalionem 78 pułku piechoty, z kolei od 1938 roku batalionem 40 pułku piechoty Dzieci Lwowskich.

W wrześniu 1939 roku, awansowany do stopnia majora, dowodził III batalionem 40 pułku piechoty w obronie Warszawy na odcinku „Wola”. Po wybuchu II wojny światowej związał się z konspiracją. Od października 1939 do lipca 1944 roku był szefem Oddziału I (Organizacyjnego) Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, otrzymując awans na podpułkownika w 1940 roku. Od lipca 1944 roku pełnił rolę zastępcy szefa sztabu KG AK ds. organizacyjnych.

W trakcie powstania warszawskiego pełnił różne funkcje, w tym zastępcy dowódcy Grupy AK „Północ”. Niestety, 9 sierpnia został ciężko ranny w trakcie walk na Starówce. Z dniem 28 września 1944 roku awansowany do stopnia pułkownika został odznaczony przez Naczelnego Wodza Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, co potwierdzały jego osiągnięcia w pracy konspiracyjnej oraz wojennej. Po zakończeniu powstania trafił do niemieckiej niewoli w Oflagu II C Woldenberg.

Po uwolnieniu, wrócił do kraju, gdzie pełnił funkcję Delegata Sił Zbrojnych na Obszar Południowo-Zachodni, następnie został I wiceprezesem oraz przewodniczącym Zarządu Obszaru Południowego WiN. Jego działalność zakończyła się aresztowaniem w listopadzie 1945 roku, a w lutym 1947 w tzw. procesie I zarządu WiN został skazany na 6 lat więzienia. Wspólnie z nim sądzeni byli: Jan Rzepecki, Jan Szczurek-Cergowski, Marian Gołębiewski, Tadeusz Jachimek, Henryk Żuk, Kazimierz Leski, Józef Rybicki, Ludwik Muzyczka oraz Emilia Malessa. Po ułaskawieniu w 1947 roku, Antoni Sanojca rozpoczął pracę w Departamencie Budownictwa MON.

W latach 1949-1953 znów został uwięziony, a po rehabilitacji w sierpniu 1956 roku, podjął działalność w Biurze Projektów Budownictwa Przemysłowego w Warszawie, gdzie jego prace obejmowały między innymi budowę Wielkiej Krokwi w Zakopanem oraz modernizację Hotelu Europejskiego w Warszawie. Równocześnie, w latach 1956-1958, wykładał budownictwo sportowe w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Od 1964 roku był związany z Instytutem Organizacji i Mechanizacji Budownictwa, a od 1956 roku przez wiele lat wchodził w skład Rady Naczelnej ZBoWiD.

Na emeryturze od 1973 roku, w 1988 roku odmówił awansu do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera IIC28-16-2).

Ordery i odznaczenia

Antoni Sanojca był odznaczonym wieloma wyróżnieniami, które odzwierciedlały jego męstwo oraz zasługi dla kraju. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę jego odznaczeń:

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 70, przyznany w 1944,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5159, nadany w 1922,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie 18 lutego 2011,
• Krzyż Niepodległości, nadany 6 czerwca 1931,
• Krzyż Walecznych, przyznany czterokrotnie za męstwo i odwagę w bojach toczonych w latach 1918–1921,
• Krzyż Walecznych, przyznany czterokrotnie za męstwo i odwagę wykazane w czasie wojny, która rozpoczęła się 1 września 1939 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 18 lutego 1939,
• Warszawski Krzyż Powstańczy, przyznany w 1982,
• Srebrny Krzyż Zasługi, nadany 10 listopada 1928.

---

Oceń: Antoni Sanojca

---